HASHIMOTO A DEGENERACJA MÓZGU. DLACZEGO MGŁA MÓZGOWA, ZABURZENIA PAMIĘCI, DEPRESJA I ZMĘCZENIE SĄ OBJAWAMI W HASHIMOTO?
Chciałabym przedstawić niezwykle interesujący wywiad ze światowej sławy ekspertem na temat Hashimoto, dr. Datisem Kharrazianem. Jest on autorem książki “Why Do I Still Have Thyroid Symptoms”. Książka ta w krótkim czasie po wydaniu stała się bestsellerem, jest on także autorem innej książki “Why Isn’t My Brain Working?” Poniżej przedstawiamy obszerne fragmenty wywiadu, jaki był prezentowany w ramach cyklu wykładów “ Instytut Hashimoto”.
Izabella Wentz: Panie doktorze dlaczego osoby z Hashimoto mają takie objawy jak, mgła mózgowa, zapominanie, depresję, zmęczenie i inne objawy związane z mózgiem.
Dr Kharrazian: Myślę, że w ostatnich dziesięciu latach zaczęto kłaść nacisk na to, że choroba tarczycy jest chorobą autoimmunologiczną.
Poznano także, że mechanizm choroby Hashimoto dewastuje również nasz mózg i mam nadzieję, że coraz więcej informacji będzie się o tym pojawiało i ze swojej strony staram się przyczynić do rozpowszechnienia wiedzy na ten temat.
Do powstania objawów mózgowych w Hashimoto przyczynia się wiele mechanizmów. Jak wiadomo choroba Hashimoto często trwa już wiele lat przed zdiagnozowaniem i oczywiście nie dzieje się to bez wpływu na cały organizm.
Już sama okoliczność, że organizm jest w stanie hipotyreozy (ang. hypothyroidism), przez dłuższy czas, ma degenerujący wpływ na mózg. Dzieje się to poprzez takie mechanizmy, jak zwiększenie stanu zapalnego mózgu czy też uszkodzenie bariery mózgowej.
Obecność choroby autoimmunologicznej kreuje stan zapalny w mózgu, a także proces autoimmunologiczny bezpośrednio dotyczy mózgu. Istnieją opublikowane badania, które pokazują, że przeciwciała anty-TPO przyczepiają się do astrocytów w rejonie mózgu, który jest zwany móżdżkiem. Oznacza to, że kiedy przeciwciała anty-TPO się podnoszą, nie tylko przyczepiają się do tarczycy i dają sygnał do jej niszczenia, ale dodatkowo taki sam proces następuje w móżdżku.
Dlatego też w Hashimoto oprócz niszczenia tarczycy możemy też mówić o degeneracji mózgu. Konsekwencją tego jest wiele problemów. Jeżeli mózg przestaje dobrze funkcjonować, może pojawić się depresja, występuje brak koncentracji i inne objawy, o których już wspominaliśmy.
Izabella Wentz: Panie doktorze czy może nam Pan coś więcej powiedzieć na temat procesu autoimmunologicznego w móżdżku?
Dr Kharrazian: W literaturze medycznej sklasyfikowana jest choroba autoimmunologiczna móżdżku i zwana jest ona ataksją glutenową.
Dotyczy ona wielu osób z Hashimoto, ponieważ większość pacjentów z Hashimoto albo posiada gen odpowiedzialny za celiakię, albo też ma inny stopień nietolerancji glutenu. W obydwu tych przypadkach dochodzi do uszkodzenia móżdżku, a objawami uszkodzenia móżdżku będą zaburzenia równowagi. W większości jednak przypadków osoby te nie dowiedzą się, że takie problemy u nich istnieją, dopóki nie zrobią testów na równowagę. Są to proste testy i każdy może sam je przeprowadzić.
Aby taki test przeprowadzić na sobie, stajemy ,na przykład, na korytarzu i staramy się przejść po linii prostej z zamkniętymi oczami, stawiając nogi jedna przed drugą (pięta-palce).
Jeżeli wystąpi problem z utrzymaniem równowagi- jest to ataksja.
Jeżeli wynik jest pozytywny i ataksja nie jest związana z uszkodzeniem traumatycznym mózgu czy wylewem albo MS musisz się dowiedzieć czy nie masz czasem nietolerancji na gluten albo też obecnych przeciwciał anty-TPO.
Zaburzenie równowagi należy do objawów wczesnych. W miarę postępu choroby może pojawić się drżenie rąk, podobnie jak w chorobie Parkinsona. Pojawia się wtedy gdy sięgamy po coś, jest to tzw. drżenie docelowe.
Kiedy widzę pacjenta z Hashimoto to zadaję sobie pytanie: Czego jeszcze ta choroba dotyczy? Gdzie jest reszta? Hashimoto to nie tylko problem tarczycy. To nie tylko problem jelita i nie tylko problem glutenu. Już od dziesięciu lat u swoich pacjentów sprawdzam przeciwciała przeciw móżdżkowi i okazuje się, że są one obecne w jednej trzeciej przypadków.
Izabella Wentz: To bardzo duży procent.
Dr Kharrazian: Rzeczywiście. Dlatego też napisałem swoją drugą książkę- “Wy Do I Still Have Brain Symptoms?” (“Dlaczego mam ciągle objawy mózgowe?”). Książka ta jest uzupełnieniem do mojej pierwszej książki. Nawet w środowisku osób zajmujących się Hashimoto nie ma dużego zainteresowanie tym problemem i mam nadzieję, że moja książka przyczyni się do podniesienia wiedzy na ten temat.
Izabella Wentz: Dlaczego zdrowie mózgu jest ważne dla osób z Hashimoto?
Dr Kharrazian: Często widzę co się dzieje w praktyce. Kiedy słuchamy historii chorych na Hashimoto, to okazuje się, że nie byli oni zdiagnozowani przez lata. Czują się źle i są sfrustrowani. W końcu dowiadują się, że mają hypothyroidism. Spędzili dużo czasu na eksperymentowaniu z jodem, tyrozyną i leczeni byli wieloma lekami hormonalnymi. Może za jakiś czas wreszcie znajdą coś, co im służy, ale jeszcze nie czują się dobrze. W końcu dowiadują się, że mają Hashimoto. Przeważnie przechodzą na dietę Paleo albo bezglutenową, wprowadzają zmiany trybu życia i zaczynają się czuć lepiej, ale u większości utrzymuje się zmęczenie.
Zmęczenie mózgowe charakteryzuje się tym, że osoby te czują się zmęczone kiedy używają mózgu. Kiedy na przykład czytają, męczą się szybko, albo kiedy prowadzą samochód czy też wykonują jakiś projekt, który wymaga użycia mózgu. Nie jest to to samo co zmęczenie metaboliczne.
Jak wykazały badania, kiedy w mózgu toczy się proces zapalny, nie pracuje on prawidłowo, częstotliwość impulsów jest obniżona, szczególnie w okolicy mózgu zwanej korą czołową (ang. frontal cortex) i prowadzi to do depresji. Więc mamy depresję i jest ona związana z tarczycą, ale niezupełnie, bo jest to wynik stanu zapalnego jaki się toczy w mózgu.
W miarę postępującej degeneracji mózgu mamy zmniejszoną perystaltykę jelit i problem z trawieniem pokarmów.
Jeżeli pokarm nie przechodzi przez przewód pokarmowy z optymalną szybkością dochodzi do fermentacji, wzdęć i "cieknącego jelita". Jest to powiązane ze zmniejszeniem bodźców ze strony nerwu błędnego.
Musimy traktować nasz ustrój jako całość, bo niestety często się zdarza, że zostawiamy mózg, uważając, że jeżeli naprawimy inne systemy, to mózg też powróci do normy.
Izabella Wentz: Myślę, że to bardzo ważne spostrzeżenie, bo nawet wiele osób zajmujących się medycyną funkcjonalną ciągle zapomina o mózgu. Więc co powinno się zrobić aby wyeliminować objawy mózgowe?
Dr. Kharrazian: Po pierwsze trzeba zrozumieć funkcję mózgu i aby to osiągnąć należy poszerzać wiedzę. Każdy musi zadać sobie pytanie: Czy mam objawy stanu zapalnego mózgu? Czy mam objawy niezrównoważonego poziomu serotoniny albo dopaminy? Czy występują u mnie objawy, które świadczą o powiązaniu jelita i mózgu?
Należy pamiętać, że każdy z nas ma określoną liczbę neuronów od urodzenia aż do śmierci, ale nie od ilości neuronów uzależniona jest ich funkcja. Zależy to od tego jakie występują między nimi połączenia, czyli jak się mózg rozgałęzia i jest to określane plastycznością mózgu.
Jeżeli następuje degneracja mózgu, postępowanie powinno koncentrować się na odtworzeniu i zaktywowaniu tych połączeń. W praktyce wygląda to tak, że jeżeli np. mamy zaburzoną równowagę, to należy kontynuować chodzenie z oczami zamkniętymi po prostej linii albo przeprowadzać inne ćwiczenia na równowagę.
Izabella Wentz: Panie doktorze jakie testy są dostępne aby zbadać przeciwciała przeciw mózgowe? Jestem przekonana, że jeżeli zgłosimy się do swojego lekarza, to takich testów nam nie zleci.
Dr Kharrazian: Nie chciałbym tutaj krytykować lekarzy, ale nawet endokrynolodzy nie myślą o przeciwciałach przeciw mózgowych. Takie badania są dostępne. Większość laboratoriów robi test myelin basic protein, niektóre laboratoria oznaczają przeciwciała przeciwko móżdżkowi, a wThyrexCurex można wykonać cały panel neurologicznych przeciwciał. Ale oczywiście niewielu lekarzy zleca takie badania.
Nie zleca tych badań neurolog bo nie widzi choroby neurologicznej i także nie jest tym zainteresowany endokrynolog.
Izabella Wentz: Zgadzam się z tą opinią. Dlatego też bardzo ważne jest aby nasi czytelnicy byli dobrze poinformowani.
Dr Kharrazian: Konwencjonalna medycyna koncentruje się na mierzeniu TSH i kiedy jest wynik wysoki, stosuje leczenie hormonalne i wybiera takie lekarstwa, za które płaci ubezpieczenie. W miarę czasu tarczyca zostaje coraz bardziej zniszczona i podwyższa się dawki leków. Niestety większość akademickich programów czy to w medycynie ogólnej, czy dla naturopatów, chiropraktorów, osteopatów itp. nie podejmuje tematu zdrowia mózgu i większość osób z problemami mózgu nie uzyska pomocy, jakiej potrzebuje.
Izabella Wentz: Co pacjenci z Hashimoto powinni zrobić aby ochronić swój mózg?
Dr Kharrazian: Pierwszą oczywistą rzeczą jest dieta bezglutenowa. Wiem, że dieta bezglutenowa jest teraz w modzie, ale w Hashimoto jest to wskazanie bezwzględne.
Okazało się, że niektóre flawonoidy mają zdolność do przekraczania bariery krew-mózg i zmniejszają proces zapalny, a tym samym ochraniają komórki mózgu przed degeneracją. Należą do nich: apigenin, luteolin baicalin, turmeric, o których też piszę w mojej książce.
Alergia na gluten stwarza więcej problemów w mózgu niż w jelitach. Czytałem takie badania, że dwie trzecie osób z nietolerancją glutenu ma reakcje przeciwko mózgowi, a tyko u jednej trzeciej takie reakcje skierowane są przeciwko układowi pokarmowemu.
Odpowiadając na pytania: Czy mając Hashimoto powinno się przejść na dietę bezglutenową, moja odpowiedź brzmi –dieta bezglutenowa to konieczność!
Może się też zdarzyć, że występują reakcje krzyżowe pomiędzy glutenem a innymi pokarmami tzw. molekularna mimikra; istnieje wiele pokarmów, które są do siebie podobne i mogą prowadzić do takich samych reakcji. Jedną z nich jest kukurydza, a także ryż i sezam. Dlatego pokarmy te, podobnie jak i inne zboża, powinny też być wyeliminowane z diety, ponieważ podobnie jak gluten mogą kreować stan zapalny w mózgu.
Niewiele osób zdaje sobie sprawę, że "nieszczelne jelito" jest powiązane z "nieszczelnym mózgiem". Osoby, u których występuje "nieszczelne jelito" wydzielają substancję o nazwie zonulina. Okazuje się, że ta sama substancja uszkadza również barierę mózg/krew, a więc możemy też mówić o "cieknącym/nieszczelnym" mózgu.
Wspominaliśmy już o móżdżku, równowadze i ataksji, ale proces autoimmunologiczny w Hashimoto może uszkadzać też inne części mózgu. W naszym laboratorium przeprowadzaliśmy badania i okazało się, że przeciwciała przeciwko tarczycy mogą na drodze reakcji krzyżowej uszkadzać oprócz móżdżku także osłonkę mielinową nerwu. Dlatego też u wielu osób z Hashimoto widzimy objawy neurologiczne, jak neuropatie obwodowe (ang.peripheral neuropathy). Każda część mózgu może być uszkodzona.
Aby zredukować stan zapalny i zmiany w mózgu trzeba mózg zaktywować na ile jest to możliwe. Jeżeli na przykład masz problem z pamięcią to trzeba robić ćwiczenia na poprawę pamięci. Mózg trzeba ćwiczyć, podobnie jak się ćwiczy mięśnie.
W mojej książce omawiam strategie jak przywrócić przepływ krwi do mózgu, ustabilizować poziom cukru i inne rzeczy, które należy zrobić aby mózg uaktywnić.
Izabella Wentz: Dziękuję za tak wyczerpującą odpowiedź, ale powracając to "cieknącego mózgu". Jak rozpoznać "cieknący mózg"?
Dr Kharrazian: Wyliczyłbym tutaj objawy subiektywne i obiektywne. Do subiektywnych należy mgła mózgowa, spowodowana stanem zapalnym. W mózgu nie ma końcówek bólowych, więc nie odczuwamy bólu, ale stan zapalny obniża przewodnictwo mózgowe i dlatego pojawią się takie objawy, jak spowolnienie czy mgła mózgowa.
Znany jest też test GABA challenge. Używany do tego testu gamma –Aminobutyric acid. Jest on dużą molekułą i nie przechodzi przez barierę mózgową. Jeżeli jednak bariera mózgowa jest uszkodzona, to po podaniu tego środka pojawi się uspokojenie i senność, i to będzie świadczyło o tym, że przekroczył on barierę krew-mózg. Jest to podobny test, jaki wykonujemy w diagnostyce cieknącego jelita -laktuloza- mannitol test.
W ostatnich latach opracowano także test specjalistyczny, można go wykonać w laboratorium Cyrex -Blood Brain Barrier Protein test. Test ten wykrywa obecność przeciwciał przeciwko specyficznej proteinie.
Izabella Wentz: Wspaniała wiadomość. Oznacza to, że sami możemy ten test przeprowadzić na sobie albo też sprawdzić przeciwciała skierowane przeciwko barierze krew-mózg w Cyrex laboratorium.
Dr Kharrazian: Rzeczywiście. Używamy 1000 mg GABA i czekamy 1 godzinę czy to ma jakiś efekt na nas. Osoby takie zauważą, że kiedy uzdrowią swoją barierę krew-mózg i stan zapalny w mózgu obniży się, to GABA przestanie na nich działać uspokajająco i kojąco.
Izabella Wentz: Czy moglibyśmy usłyszeć więcej na temat autoimmunologii w mózgu i dlaczego jest to takie ważne dla pacjentów z Hashimoto?
Dr Kharrazian: Jak już powiedziałem proces autoimmunologiczny mózgu dotyczy około 30% osób. Niektórzy nawet uważają, że jest on większy i występuje nawet u 50% chorych na Hashimoto. Oznacza to, że jeżeli pacjent ma Hashimoto i wykażemy u niego przeciwciała skierowane przeciwko tarczycy, to większość z nich będzie też miała przeciwciała przeciwko mózgowi.
Jeżeli patrzymy na proces autoimmunologiczny w mózgu to wyróżniamy w nim różne stopnie zaawansowania. W literaturze medycznej pierwszy stopień nazywany jest “cichym”. Oznacza to, że przeciwciała już występują, ale nie ma jeszcze objawów.
Badania jednak pokazują, że jeżeli występują przeciwciała, jest to tylko kwestią czasu i zawsze dojdzie do następnego etapu, który jest nazywany etapem reaktywnym. W etapie tym występuje stan zapalny mózgu, ale jeszcze nie utraciliśmy tkanki mózgowej i badanie MRI nie wykaże żadnych zmian.
W trzecim etapie destrukcja mózgu jest już duża i występują nasilone objawy, najczęściej związane z procesami demielinizacyjnymi, podobnie jak w stwardnieniu rozsianym (MS). Osoby takie mają zaburzoną równowagę, opadanie stopy, problem z wymową, drgawki i inne objawy neurologiczne.
U innych mogą się pojawić inne choroby degeneracyjne mózgu i często zdarzają się mylne diagnozy.
W naszych laboratoriach wykazaliśmy, że jeżeli masz uczulenie na gluten i HASHIMOTO to jest duże prawdopodobieństwo, że układ immunologiczny atakuje także Twój mózg.
Szczególnie u osób, u których występuje niekontrolowany proces autoimmunologiczny przez wiele lat, możemy się spodziewać, że istnieje duży stopień degeneracji mózgu.
Izabella Wentz: Panie doktorze czy możemy zapobiec degeneracji w mózgu?.
Dr Kharrazian: Jeżeli mówimy o procesie autoimmunologicznym, skierowanym przeciwko neuronom, to musimy pamiętać, że neuron ma zewnętrzną osłonkę mielinową. Uszkodzenie tej osłonki występuje w pierwszym stopniu destrukcji. Jeżeli osłonka mielinowa jest uszkodzona to mamy jeszcze szansę, że nerw się odnowi, ale gdy jest zniszczony neuron, proces ten jest nieodwracalny.
W naukowej literaturze istnieje wiele informacji na ten temat. Kiedy u osób uczulonych na gluten zrobiono MRI przed i po przejściu na dietę bezglutenową, to okazało się, że wykluczenie glutenu spowodowało, że większość zmian w mózgu cofnęła się, ale zwykle jakieś małe zmiany pozostają.
Izabella Wentz: Więc oznacza to, że aby uchronić mózg u osób z Hashimoto potrzebna jest zmiana diety i trybu życia?
Dr Kharrazian: Zgadza się, jeżeli masz chorobę Hashimoto, to zmiana diety i zmiany trybu życia będą ochraniać nie tylko tarczycę, ale także mózg.
Chociaż nie wszystkie osoby mają przeciwciała skierowane przeciwko mózgowi, to w dalszym ciągu będzie zachodzić degeneracja spowodowana stanem zapalnym.
Mózg jest tkanką bardzo wrażliwą i przewlekły proces zapalny, niezależnie od tego czy pochodzi od diety czy procesu autoimmunologicznego, spowoduje ten sam mechanizm destrukcji; dochodzi do produkcji cytokin i to one przekraczają barierę krew- mózg i wywołują stan zapalny mózgu. Więc jeżeli nawet nie masz przeciwciał neurologicznych to niekontrolowany proces zapalny w mózgu spowoduje degenerację.
Dr Kaharrazian: Najważniejsze aby poczuć się silnym i przejąć kontrolę nad swoim zdrowiem i ciągle zdobywać wiedzę na ten temat. Nie czekać pasywnie, ale ważne jest żeby włączyć się w cały proces leczenia. Czytać książki, odwiedzać strony internetowe, zadawać pytania lekarzowi.
Po drugie, jeżeli masz Hashimoto nie uważaj się za ofiarę. Musisz pozytywnie myśleć, zaakceptuj swoją chorobę i przejmij nad nią kontrolę.
Po trzecie, staraj się przestrzegać diety i kontroluj poziom cukru. Jeżeli jesteś nad diecie bezglutenowej to nawet najmniejsze odstępstwa od tej diety mają duży wpływ na Twoje zdrowie.
Izabella Wentz: Panie doktorze to była prawdziwa przyjemność prowadzić z Panem rozmowę i bardzo się cieszę, że będę mogła podzielić się tą niezwykle interesującą wiedzą z moimi czytelnikami.
Po więcej informacji odwiedzaj Tarczyca Hashimoto
