CZY NADNERCZA SABOTUJĄ TWOJĄ TARCZYCĘ?
Osoby z Hashimoto często uważają, że wszystkie objawy, które u nich występują są uzależnione od tarczycy. Utrata włosów? Tarczyca! Nadwaga? TARCZYCA? Zmęczenie? Też tarczyca!
Leczenie niedoczynności tarczycy bez jednoczesnego uwzględnienia zaburzeń funkcji osi podwzgórze – przysadka - nadnercza prowadzi często do braku poprawy, pomimo stosowania hormonów tarczycy. Początkowo pacjenci mogą się nawet poczuć lepiej, ale stopniowo stan ich się pogarsza i w konsekwencji znajdują się tam, gdzie byli przed rozpoczęciem leczenia. Pacjenci ci zgłoszą się znowu do lekarza i po przeprowadzeniu badań laboratoryjnych okaże się, że są one w normie.
Wiele objawów niedoczynności tarczycy jest zamaskowanych objawami mało reaktywnych nadnerczy, które najczęściej nie zostaje wykryte, ponieważ lekarze nie sprawdzają rutynowo czynności nadnerczy u chorych z Hashimoto.
W tym artykule dowiesz się
Co to są nadnercza?
Nadnercza to dwa małe gruczoły, znajdujące się w górnej części każdej nerki, które uwalniają hormony, takie jak kortyzol i adrenalina. Są to „hormony stresu”, które wpływają na wiele ważnych funkcji w całym ciele. Pomagają w tolerancji stresu, łagodzą stany zapalne, regulują poziom cukru we krwi, wpływają na tkankę tłuszczową kontrolują poziom potasu i sodu (wpływając na poziom cukru we krwi), a także wpływają między innymi na popęd seksualny i przeciwdziałają starzeniu się organizmu.
Być może słyszałeś, że hormon stresu, kortyzol, jest „zły”. Jest to określenie mylące - podczas gdy wysoki poziom kortyzolu jest problematyczny, tym, co może być równie lub bardziej problematyczne, jest niski poziom kortyzolu, szczególnie jeśli chodzi o chorobę autoimmunologiczną i zmęczenie.
Kortyzol jest hormonem niezbędnym do życia - bez niego nie moglibyśmy żyć. Jest także ważnym hormonem przeciwzapalnym.
Co powoduje zmęczenie nadnerczy?
W większości przypadków zmęczenia nadnerczy problemy zwykle wynikają z zaburzeń komunikacji w obrębie osi podwzgórze-przysadka-nadnercza, zwanej inaczej osią HPA. Oś HPA opisuje interaktywną pętlę sprzężenia zwrotnego, która zachodzi między tymi trzema gruczołami dokrewnymi.
Podwzgórze jest jak CEO produkcji hormonów w naszym ciele. Skanuje wiadomości z naszego środowiska i innych gruczołów dokrewnych, a także sprawdza ogólny stan hormonalny organizmu, zanim przekaże zamówienie większej ilości hormonów przysadce mózgowej. Przysadka mózgowa działa następnie jako kierownik projektu i zrzesza poszczególnych pracowników (takich jak tarczyca, nadnercza i gonady), aby wykonywać swoje zadania. Przysadka zapewni również pracownikom odpowiednie zasoby do wykonywania swoich zadań, zarządzając wzrostem (i naprawą) oraz równowagą (elektrolity / woda).
Oś HPA działa w odpowiedzi na dwa rodzaje stresu: stres natychmiastowy i stres przewlekły.
Zobaczmy, jak różnią się odpowiedzi na każdy z tych rodzajów stresu. W przypadkach bezpośredniego stresu podwzgórze wyczuwa stres i uruchamia kaskadę hormonów, która prowadzi do aktywacji naszej reakcji walki lub ucieczki. W ramach tej odpowiedzi nadnercza wypompowują dodatkowe hormony, a nasze ciała przechodzą ze stanu odprężenia, trawienia i leczenia do stanu przetrwania.
Energia naszego ciała jest przenoszona z czynności, które nie są niezbędne do przetrwania, takich jak porost pięknych włosów, metabolizowanie składników odżywczych w energię, wytwarzanie hormonów oraz trawienie i regeneracja, a zamiast tego skupianie zasobów na zaspokojeniu ogromnego, wywołanego stresem zapotrzebowania na kortyzol i adrenalinę.
Następnie, gdy uciekniemy od groźnego niedźwiedzia lub zejdziemy z drogi nadjeżdżającemu samochodowi, zapotrzebowanie na hormony w stanach nagłych zmniejsza się, a uwaga ponownie skupia się na reakcji przywspółczulnej, skupionej na uzdrawianiu i regeneracji.
W przypadkach chronicznego stresu, niekończąca się obecność stresujących, ale nie zagrażających życiu sytuacji, może prowadzić do ciągłej aktywacji reakcji na stres. Aby zaspokoić zapotrzebowanie na kortyzol, twoje ciało zmniejszy produkcję innych hormonów normalnie wytwarzanych przez nadnercza, takich jak progesteron, DHEA i testosteron.
W końcu, przy utrzymującym się chronicznym stresie, oś HPA zostaje przytłoczona i odczulona na zwykłą pętlę sprzężenia zwrotnego i przestaje wysyłać wiadomości do nadnerczy, aby produkować więcej lub mniej hormonów, bez względu na to, co się dzieje.
Ponadto u osoby może zabraknąć składników odżywczych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania nadnerczy. Jedną z najczęstszych przyczyn zmęczenia nadnerczy jest stres, który powoduje intensywne zapotrzebowanie na hormony stresu, takie jak kortyzol i adrenalina. Należy wziąć pod uwagę cztery główne rodzaje stresu:
Wiele osób z Hashimoto początkowo twierdzi, że czuje się lepiej po zastosowaniu hormonów tarczycy, ale zwykle następuje pogorszenie i powrócą tam, gdzie byli, zanim zaczęli stosowanie leków. W tym momencie prawdopodobnie wrócą do swoich lekarzy i po przeprowadzeniu badań krwi zostaną poinformowani, że wszystko jest normalne. Wiele objawów niedoczynności tarczycy pokrywa się z objawami niedoczynności nadnerczy. Jednak lekarze nie rutynowo sprawdzają czynności nadnerczy u osób z Hashimoto. Objawy nieprawidłowej czynności nadnerczy mogą obejmować:
Testowanie pod kątem nadnerczy
Oprócz objawów (powyżej), możesz określić, czy masz zaburzenia czynności nadnerczy, korzystając z poniższych ocen.
Test na drażliwość
Drażliwość i poczucie przytłoczenia są dwoma głównymi objawami zaburzeń czynności nadnerczy. Moim najlepszym testem do określenia problemów nadnerczy jest bycie porywczym lub nerwowym, czucie się przytłoczonym lub kiedy inni ludzie mnie denerwują.
Test ciśnienia krwi
Osoby ze zmęczeniem nadnerczy często mają niskie ciśnienie krwi i / lub spadek ciśnienia krwi po wstaniu z pozycji leżącej lub siedzącej (niedociśnienie ortostatyczne). Jeśli twoje ciśnienie krwi jest niższe niż 120/80 mmHg, może to oznaczać, że masz zmęczenie nadnerczy lub jesteś odwodniony.
Test na zwężenie źrenic
Osoby z upośledzoną funkcją nadnerczy mają często trudności z kurczeniem się źrenic. Zwykle nasze źrenice rozszerzają się (powiększają) w ciemności i kurczą się (stają się mniejsze) pod wpływem światła.
Objawami zaburzeń czynności nadnerczy mogą być też nadwrażliwość na światło, trudności widzenia w jasnym świetle, konieczność noszenia okularów przeciwsłonecznych przez większość dni lub, jak to nazywam, czuć się jak wampir w świetle dziennym!
Niestabilna temperatura ciała
Niskie i niestabilne poranne temperatury mogą sugerować niewydolność nadnerczy, jakkolwiek czysta niedoczynność tarczycy zwykle powoduje, że temperatura ciała jest niska, ale stabilna.
Test zjedzenia całego opakowania chipsów
Czy kiedykolwiek zjadłeś/aś (lub chciałeś/aś zjeść) całe opakowanie chipsów za jednym razem? Nie jesteś sam! Głód soli jest kardynalnym objawem problemów z nadnerczami. W przypadku problemów z nadnerczami możemy odczuwać silny apetyt na słone potrawy, takie jak krakersy, chipsy, precle i oliwki.
Testowanie hormonów
Dostępne badania poziomu hormonów nadnerczy w ślinie są przeprowadzane głownie przez profesjonalistów medycyny funkcjonalnej i integracyjnej. Testy śliny nadnerczy pozwalają określić naszą aktualną funkcję nadnerczy.
Przy normalnie funkcjonujących nadnerczach najwięcej kortyzolu powinno być wydzielane z rana i następnie jego poziom spada w ciągu dnia i osiąga najniższą wartość bezpośrednio przed położeniem się do łóżka. Takie cykliczne wydzielanie kortyzolu, z największym jego poziomem z rana, daje nam poranny zastrzyk kortyzolu, który pomaga wstać z łóżka, i być gotowym aby podołać trudnościom całego dnia. Z kolei niskie wydzielanie kortyzolu przed snem pomaga nam zrelaksować się i zasnąć.
Niektóre osoby z dysfunkcją nadnerczy mają odwrotny cykl wydzielania kortyzolu - nie mogą wstać rano i przetrwać do wczesnego popołudnia, czują się trochę lepiej przez kilka godzin między 14:00 a 20:00, a następnie łapią "drugi oddech" przed snem. Osoby te często mają odwrócony rytm wydzielania kortyzolu, w którym nadnercza wytwarzają bardzo mało kortyzolu rano i zbyt dużo wieczorem, co powoduje, że są czujni i śpiący w niewłaściwym czasie.
Inne osoby mogą mieć nienormalnie niskie odczyty kortyzolu przez cały dzień. Powoduje to, że budzą się zmęczone i zmęczenie to trwa cały dzień - byłam tam i nie jest to zabawne. Ten niski poziom kortyzolu powoduje, że stany zapalne w organizmie nie są kontrolowane, nie sprzyja to gojeniu się ran i powoduje uczucie zmęczenia i senności przez większą część dnia.
Aby określić funkcję nadnerczy, polecam test Adrenal Stress Profile test by ZRT.
(Dostępny wyłącznie w USA).
Konwencjonalne podejście do zmęczenia nadnerczy
Temat nadnerczy jest źródłem niezgody pomiędzy konwencjonalnymi lekarzami a lekarzami praktykującymi medycynę naturalną. Lekarze zajmujący się medycyną konwencjonalną rozpoznają tylko chorobę Addisona jako niewydolność nadnerczy, natomiast nie uznają "zmęczenia nadnerczy" jako diagnozy medycznej.
Kiedy mój niekonwencjonalny lekarz po raz pierwszy zasugerował, żebym poddała się testom na zmęczenie nadnerczy, „googowałam” ten termin i znalazłam „renomowane źródło”, które podawało, że zmęczenie nadnerczy jest zaburzeniem wymyślonym i taka diagnoza nie istnieje.
Jako sceptyczny farmaceuta zrezygnowałam z testowania nadnerczy - właśnie weszłam w świat medycyny alternatywnej i odezwały się obawy, że osoby zajmujące się medycyną niekonwencjonalną będą chciały mnie wykorzystać i odebrać pieniądze, nie zdając sobie sprawy, że po prostu próbują pomóc. Ale potem doszłam do punktu, że byłam wyczerpana i rozdrażniona, pomimo przyjmowania leków na tarczycę i stosowania diety bezglutenowej.
Zaczęłam rozmawiać z moim farmaceutą, o objawach, których doświadczałam, i to on zasugerował, żebym zbadała moje nadnercza. Dr Black od wielu lat specjalizował się w hormonach i powiedział mi, że interwencje związane ze zmęczeniem nadnerczy rzeczywiście działały dobrze u wielu jego pacjentów.
W końcu do mnie to dotarło: może dlatego, że usłyszałam to od innego farmaceuty, a może dlatego, że nie miał żadnych zestawów testów nadnerczy, które mógłby sprzedać, więc postanowiłam spróbować.
Rzeczywiście, miałam zaawansowany stan zmęczenia nadnerczy, a zalecane leczenie zmęczenia nadnerczy pomogło mi poczuć się znacznie lepiej! Teraz polecam test śliny nadnerczy wszystkim osobom z Hashimoto i stwierdziłam, że 90 procent moich klientów (którzy wykonują test) ma pewien stopień zmęczenia nadnerczy.
Więc zaufaj mi, zmęczenie nadnerczy istnieje!
Podejście root cause do zmęczenia nadnerczy
Istnieje sześć głównych filarów mojego protokołu do uzdrowienia nadnerczy:
1. Odpoczynek
Sen działa jak przycisk do resetowania nadnerczy. Najszybszym sposobem na uzyskanie zmęczenia nadnerczy jest pozbawienie osoby snu, natomiast najlepszym sposobem aby pozbyć się zmęczenia nadnerczy jest sen. Uważa się, że w czasie snu, przy udziale hormonu wzrostu dochodzi do regeneracji, a także samoregulacji osi podwzgórze- przysadka- nadnercza.
Ważne jest aby co noc spać conajmniej siedem godzin i kłaść się do łóżka przed 10 wieczorem. Jeśli jest to możliwe to zalecam spanie 10-12 godzin na dobę przez jeden miesiąc (jak podaję w moich protokołach regeneracji skoncentrowanych na nadnerczach).
Jednak w prawdziwym świecie wiem, że nie każdy z nas jest w stanie dobrze spać każdej nocy, nie mówiąc już o spaniu przez 10-12 godzin. Niezależnie od tego, czy nasze dzieci budzą nas co dwie godziny, czy też pracujemy w nietypowych godzinach, uzyskanie 8 godzin spokojnego snu każdej nocy może wydawać się poza zasięgiem wielu z nas. W takich przypadkach zalecam aby skupić się w tych 10–12 godzinach na połączeniu snu z relaksem (np. ciepłą relaksującą kąpiel z solą Epsom), no i starać się uzyskać jak najwięcej snu.
2. Stabilizacja poziomu cukru we krwi
Stabilizacja poziomu cukru we krwi poprzez właściwą dietę jest kluczowym krokiem w przezwyciężaniu zmęczenia nadnerczy i chorób tarczycy. Równoważenie poziomu cukru we krwi może spowodować zauważalną poprawę każdego dnia. Staraj się przede wszystkim jeść więcej tłuszczów i białek oraz mniej słodkich i skrobiowych węglowodanów. Podczas spożywania pokarmów bogatych w węglowodany poziom cukru we krwi rośnie zbyt szybko i szybko spada, powodując objawy takie jak nerwowość, zawroty głowy, lęk i zmęczenie. Te wahania poziomu cukru we krwi mogą osłabić nadnercza i spowodować wzrost przeciwciał tarczycowych.
3. Zmniejszenie stresu
Najważniejsza strategia walki ze zmęczeniem nadnerczy chociaż nie obejmuje diety, suplementów, leków ani testów, jest najtrudniejsza do wdrożenia. Ta strategia to… redukcja stresu. Zmniejszenie stresu było wezwaniem jakie musiałam podjąć. Miałam tylko dwa ustawienia: „GO” i „SLEEP”. Nie wiedziałam, jak się zrelaksować i wyłączyć, i poczuć zapach róż.
Tak więc wymyśliłam listę strategii, które pomogą mi przenieść moje ciało w stan relaksu, trawienia i gojenia. Mam nadzieję, że wiele osób może znaleźć je jako skuteczne lub też będzie chciało wprowadzić własną listę. Wiele z tych elementów może być naprawdę trudnych do wdrożenia, szczególnie dla tych z nas, którzy mają obowiązki, takie jak praca, dzieci lub opieka nad starszymi.
Jednak w jakiś sposób MUSISZ zaplanować czas dla siebie. Często oczekujemy, że nasi lekarze nas uleczą, ale uzdrowienie pochodzi z nas samych. Nikt inny nie zrobi tego za nas.
Strategie zmniejszające stres:
Postaraj się wyeliminować, uprościć, przekazać, zautomatyzować. Mając mniej zobowiązań, szczególnie wieczorami, możesz pójść spać wcześniej… i nie czuj się z tego powodu winnym.
Jeśli czujesz się przytłoczony, zastanów się nad obszarami swojego życia, nad którymi możesz popracować. Na przykład, czy jesteś bombardowany przez dodatkowe obowiązki w domu? Jeśli tak, wypowiedz się i sprawdź, czy możesz przekazać niektóre swoje zadania innym.
Zmień sposób myślenia. Pozytywne myślenie i praktykowanie medytacji może wprowadzić twoje ciało w tryb „odpoczynku, trawienia i leczenia”. Zasadniczo pozytywne myśli i relaksacja mogą wysyłać wiadomości do twojego ciała, aby promować uzdrowienie. Nawet krótka przerwa na wykonanie ćwiczeń oddechowych może prowadzić do zwiększenia poczucia spokoju. Jedną z moich ulubionych technik jogicznego oddychania jest ćwiczenie 4-7-8, w którym wdychasz licząc do 4, wstrzymujesz oddech licząc do 7, a następnie wydychasz licząc do 8.
Pozytywne myśli mogą również przybierać formę afirmacji, które można powtarzać przez cały dzień. Niektóre stwierdzenia, które uważam za najbardziej pomocne, to:
Polecam także praktykowanie mindfulness jako sposobu na zmniejszenie stresu. Oznacza to pauzowanie i bycie naprawdę obecnym w danej chwili; poświęcenie czasu na zauważenie piękna, życzliwości i dobrych rzeczy, które nas otaczają. A jeśli na początku tego nie widzisz, spróbuj spojrzeć nieco uważniej - możesz być zaskoczony, gdy nagle uświadomisz sobie piękno drzew lub uprzejmość obcych. 🙂
Uważaj na to, czego słuchasz. We współczesnym świecie jesteśmy ciągle bombardowani toksynami… i nie chodzi mi tylko o pestycydy i zanieczyszczenia. Kanały informacyjne wyzwalają naszą reakcję "walcz lub uciekaj", uwalniając adrenalinę, aby trzymać nas przyklejonymi do telewizora, czekając na najnowsze aktualizacje, algorytmy mediów społecznościowych są skonfigurowane, abyśmy nie przerywali oglądania i prowadzili poszukiwania na kanałach. Musimy pozostawać w kontakcie, abyśmy mogli być informowani na bieżąco.
Zalecam eliminowanie negatywnych wiadomości, programów, mediów społecznościowych itp, i skupianie się tylko na potrzebnych informacjach.
Sugeruję również włączenie w zamian więcej dźwięków leczących. Wybierz słuchanie uzdrawiającej muzyki na co dzień, czy to będzie muzyka klasyczna, instrumentalna, gospel, cokolwiek wolisz.
Oto kilka moich ulubionych. (Lubię słuchać muzyki na YouTube, Pandora lub Spotify!): Medycyna dla ludzi Enya Kołysanki (działają zarówno dla niemowląt, jak i dla dorosłych! :-)) Muzyka „Flow state”
Niedawno odkryłam także formę uzdrawiającej muzyki o nazwie Wholetones.. Ta uzdrawiająca muzyka wykorzystuje określone częstotliwości, aby ułatwić regenerujący sen i stworzyć poczucie spokoju. Mój synek często płakał jadąc w samochodzie. Podczas gry kołysanki trochę pomogły, to natychmiast się uspokajał i zaczął spać z muzyką Wholetones! Nie wiem, czy to przypadek, ale od tamtej pory przechowuję tę płytę CD w moim odtwarzaczu samochodowym!
Porządek i przewidywalność to twoi przyjaciele. Zaplanuj swoje życie najlepiej jak możesz. Zorganizuj się i utrzymuj porządek w swojej przestrzeni. Zaplanuj czas na sprzątanie domu i nadrobienie zaległości w życiu.
Recepta na śmiech. Wiadomo, że śmiech zwiększa poziom oksytocyny. Porozmawiaj z partnerem lub zadzwoń do przyjaciela - ale tylko wtedy, gdy daje ci to energię. Czy jesteś ekstrawertykiem czy introwertą? Czy kontakty towarzyskie dają ci energię, czy odbierają energię? W niektórych przypadkach odpowiedź zależy od osoby i sytuacji. Jeśli czerpiesz energię z kontaktów towarzyskich, wiedz, że więzi z przyjaciółmi i dzielenie się śmiechem mogą zwiększyć oksytocynę i pomóc przeciwdziałać negatywnym skutkom naszego hormonu stresu, kortyzolu! Nawet jeśli jesteś introwertykiem, istnieją inne sposoby na śmiech, na przykład oglądanie śmiesznego filmu, serialu lub komedii stand-up, czytanie lub słuchanie śmiesznej książki. Pamiętaj śmiech jest dobry dla zdrowia!
Zacznij pisać dziennik. Zrób listę tego, co sprawia, że czujesz się lepiej, a co gorzej, i pamiętaj o tych rzeczach. Skoncentruj się na robieniu rzeczy, które sprawiają, że czujesz się dobrze, a mniej rzeczy, które sprawiają, że czujesz się gorzej. Możesz także użyć swojego dziennika, aby rozpocząć codzienne zapisywanie za co jesteś wdzięczny. Często w okresach wzmożonego stresu, zwłaszcza gdy nie czujemy się dobrze lub czujemy, że nie mamy nad sobą kontroli, może być trudno zapamiętać dobre rzeczy z naszego życia. Rozpoczynanie każdego ranka od zapisania trzech rzeczy, za które jesteś wdzięczny, może pomóc zmienić cały dzień!
4. Zmniejszyć stan zapalny.
Wrażliwość na pokarmy jest częstym źródłem stanu zapalnego w organizmie. Gluten, nabiał i soja to najczęściej reaktywne pokarmy w Hashimoto, a ich wyeliminowanie pomoże zlikwidować stany zapalne w organizmie. Diety eliminacyjne i testy na wrażliwość pokarmową mogą pomóc w określeniu dodatkowych pokarmów, które należy wyeliminować z diety. Przewlekłe infekcje są również częstym źródłem stanów zapalnych w organizmie. Typowe infekcje obejmują H. pylori, Blastocystis hominis i Candida, ale istnieje wiele innych potencjalnych infekcji, które mogą być również przyczyną pierwotną.
5. Uzupełnij składniki odżywcze
Łaknienie soli i uczucie odwodnienia, które pojawia się przy zmęczeniu nadnerczy, to sposób, w jaki nasz organizm daje nam znać, że potrzebujemy więcej soli. Zamiast sięgać po przetworzoną żywność lub toksyczną dla tarczycy sól jodowaną diecie, używanie soli morskiej może pomóc jeżeli masz zawroty głowy kiedy wstajesz rano z łóżka lub po gorącej kąpieli lub masz inne objawy zmęczenia nadnerczy.
Polecam używanie różowej lub szarej soli morskiej i robienie sobie codziennie rano słonego napoju z dodatkiem soli, i popijanie go przez cały dzień. Domowe buliony kostne z dużą ilością soli morskiej to również świetny i smaczny sposób na nawodnienie.
6. Buduj odporność dzięki suplementom
Chociaż suplementy często muszą być dostosowywane indywidualnie dla ludzi w zależności od ich poziomu dysfunkcji nadnerczy (co należy określić za pomocą testów), odkryłam, że większość osób z Hashimoto czuje się lepiej, gdy stosują ABC suplementów nadnerczy.
ABC to: adaptogeny nadnerczy, witaminy z grupy B i witamina C.
Adaptogenic herbs Zioła adaptogenne to wszelkie naturalne produkty ziołowe, które wspomagają zdolność organizmu do radzenia sobie ze stresorami. Aby być uznanym za adaptogen, zioło musi posiadać kilka cech. Po pierwsze, zioło musi być nietoksyczne dla pacjenta w normalnych dawkach. Po drugie, zioło powinno pomóc całemu organizmowi radzić sobie ze stresem. Wreszcie, zioło powinno pomóc organizmowi wrócić do „normalności”, niezależnie od tego, jak stres wpływa obecnie na funkcjonowanie osoby. Innymi słowy, zioło adaptogenne musi być w stanie zarówno złagodzić nadaktywne systemy, jak i wzmocnić niedoczynne układy w ciele. Uważa się, że adaptogeny normalizują oś podwzgórze-przysadka-nadnercza (HPA).
Zioła adaptogenne obejmują: Ashwagandha, astragalus, grzyb reishi, dang shen, eleuthero, żeń-szeń, jiaogulan, lukrecja, maca, schizandra, spikenard i suma. Oto przykłady ziół, które mogą zwiększać odporność organizmu na stres i były pomocne w łagodzeniu dysfunkcji nadnerczy, gdy są stosowane w połączeniu z witaminami i minerałami. Osobiście uwielbiam używać adaptogenów. Zawsze żartuję, że adaptogeny znacznie ułatwiają tolerowanie innych ludzi w moim życiu. 🙂
Od 2012 roku biorę i wyłączam adaptogeny nadnerczy. Lubię używać ich więcej podczas wakacji i okresów stresu i naprawdę pomagają mi zachować równowagę. Powstrzymałam je od ich brania podczas ciąży, a powrót do nich jest jedną z rzeczy, na które nie mogłam się doczekać, z wyjątkiem oczywiście przybycia mojego maleństwa. 🙂
Witamina C i Witaminy z grupy B wyczerpują się podczas zwiększonej produkcji kortyzolu.
Szczególnie niedobór kwasu pantotenowego i biotyny (witamin z rodziny „B”) wiąże się ze zmniejszeniem czynności nadnerczy u zwierząt i ludzi. Witamina C jest ważnym przeciwutleniaczem, który pomaga wspierać nadnercza, mitochondria, produkcję kolagenu i zwalczać infekcje wirusowe Epstein-Barr, a także wiele innych potencjalnych wirusów. Chociaż niektórzy mogą chcieć otrzymywać te suplementy z pożywienia, to z powodu problemów jelitowych osoby z Hashimoto mają zwykle upośledzoną zdolność do ekstrakcji witamin i minerałów z pożywienia.
Suplement wspomagający leczenie nadnerczy
Stworzyłam suplement Rootcology Adrenal Support, aby użyć kombinacji ABC, którą polecam do równoważenia nadnerczy: Adaptogenów, Witamin z B i Witaminy C. Dodałam Ashwagandha do mieszanki, ponieważ ashwagandha ma poparte badaniami korzyści dla zdrowia tarczycy. Pamiętaj, że ashwagandha jest rośliną psiankowatą, więc jeśli masz wrażliwość na psiankowate, możesz być wrażliwy na ashwagandha. (Jednak niektórzy ludzie mogą być wrażliwi tylko na niektóre psiankowate).
Do tej mieszanki dodałam również lukrecję. Lukrecja była jednym z ziół, które najbardziej pomogły mi w przezwyciężeniu zmęczenia. Wyciąg z korzenia lukrecji zapobiega rozpadowi kortyzolu na nieaktywny kortyzon. Może być pomocny dla osób z niskim kortyzolem i niskim ciśnieniem krwi. Należy pamiętać, że nie powinien być używany przez osoby z zatrzymaniem wody lub wysokim ciśnieniem krwi.
Generalnie zalecam używanie ABC przez długi czas, ponieważ życie jest nieuchronnie pełne stresu. Jeśli nie możesz kupić suplementów marki Rootcology w swoim kraju lub masz wysokie ciśnienie krwi, poniższa formuła jest porównywalna do Rootcology Adrenal Support, ale zawiera trochę inne składniki.
Alternatywna mieszanka ABC
Daily Stress Formula– Daily Stress Formula– Ta mieszanka adaptogennych ziół, witamin, minerałów i aminokwasów została stworzona, aby wspierać nadnercza. Formuła synergistycznie wspomaga odprężenie psychiczne, jednocześnie przeciwdziałając metabolicznym efektom okazjonalnego stresu.
Dodatkowe składniki odżywcze o działaniu wspomagającym.
W niektórych przypadkach możesz skorzystać z dodatkowych witamin z grupy B i witaminy C, a także magnezu, aby wesprzeć nadnercza.
B Complex Plus– Witaminy z grupy B odgrywają ważną rolę w metabolizmie komórek, czynności tarczycy i nadnerczy. Wyczerpują się w stresujących sytuacjach, które często poprzedzają rozwój choroby autoimmunologicznej. Cztery szczególnie ważne witaminy z grupy B to: kwas pantotenowy (B5), tiamina lub benfotiamina (B1), biotyna (B7) i kobalamina (B12). To wyjątkowe połączenie witamin z grupy B, w tym witamin B1, B2, B3, B5, B6, B12, biotyny i kwasu foliowego (jak Metafolin L-5-MTHF) powinno być pomocne dla większości osób o niskim poziomie energii. Witaminy z grupy B są witaminami rozpuszczalnymi w wodzie i nie odkładają się w organizmie, więc ryzyko toksyczności prawie nie istnieje.
BenfoMax– BenfoMax– Tiamina to jedna z witamin z grupy B, znana jako B1. Wspomaga funkcje kontroli cukru we krwi, nadnercza i może zwiększyć nasz poziom energii. Odgrywa również ważną rolę w przekształcaniu węglowodanów w energię i wspomaga w trawienia białek i tłuszczów. Tiamina jest niezbędna do prawidłowego uwalniania kwasu solnego w żołądku, który jest potrzebny do prawidłowego trawienia białek. (Większość osób z Hashimoto ma mało kwasu żołądkowego lub nie ma go wcale). Najnowsze badania sugerują, że u osób z chorobami autoimmunologicznymi i związanymi z nimi problemami złego wchłaniania może występować łagodny niedobór. Jeśli zmagasz się ze zmęczeniem, niskim poziomem kwasu żołądkowego, nietolerancją węglowodanów, niskim ciśnieniem krwi i zmęczeniem nadnerczy możesz skorzystać nawet z 600 mg tiaminy dziennie.
Vitamin C–- Witamina C jest niezbędna do wspomagania funkcji nadnerczy. Zalecam dawki od 500 mg do 3000 mg dziennie, w zależności od tolerancji. Moim ulubionym sposobem na uzyskanie witaminy C jest stosowanie mieszanki elektrolitów firmy Rootcology, Rootcology’s Electrolyte Blend, ponieważ dla funkcji nadnerczy ważne jest, aby zachować nawodnienie i równowagę elektrolitów. (Pomaga to również wzmocnić odpowiedź immunologiczną organizmu).
Magnesium Citrate– Rootcology_Magnesium_Citrate Cytrynian Magnezu - ponieważ magnez jest wyczerpany w wyniku stresu i często trudno go uzyskać z pożywienia. Większość ludzi odniesie korzyści z długotrwałej suplementacji. Doskonale nadaje się również do promowania relaksu.
Zaawansowane strategie
Podczas gdy wiele przypadków dysfunkcji nadnerczy jest spowodowanych obecnym stresem, a usunięcie lub zmodyfikowanie sposobu, w jaki reagujemy na te stresory, może pomóc w przezwyciężeniu dysfunkcji nadnerczy, w niektórych przypadkach mogą być potrzebne dodatkowe interwencje, aby poradzić sobie z przeszłym traumatycznym stresem, a także chronicznie zmienionym uwalnianiem hormony nadnerczy.
Traumatyczny stres
Stres pourazowy może prowadzić do przewlekłej dysfunkcji nadnerczy. Różne rodzaje urazów i nadużyć są powiązane z chorobami autoimmunologicznymi i nieprawidłowościami hormonów tarczycy. Wielu moich klientów doświadczyło poważnych traum, takich jak utrata ukochanej osoby i / lub bycie w związku, w którym istniała przemoc, przed zachorowaniem na Hashimoto. Niektórzy z nas doświadczyli również traumy z dzieciństwa, która może nadać ton zmienionym wzorcom hormonalnym w wieku dorosłym. Rozwiązanie stresu traumatycznego wymaga zwykle terapii celowanej (preferuję neurofeedback i EMDR) i jest nieco poza zakresem tego artykułu, więc dopóki nie będę miała okazji napisać artykułu na ten temat, poświęciłam temu tematowi cały rozdział w moja książka: "Hashimoto. Jak w 90 dni pozbyć się objawów i odzyskać zdrowie"
Uzupełnianie hormonów nadnerczy
W zależności od wyników badań laboratoryjnych i stopnia niewydolności kory nadnerczy można stosować różne hormony i substancje wspomagające nadnercza. Chociaż większość tych hormonów jest dostępna bez recepty w sklepach ze zdrową żywnością, z pewnością nie są one obojętne i należy je stosować pod nadzorem wyszkolonego profesjonalisty z zachowaniem szczególnej ostrożności. Nie każdy będzie potrzebował wszystkich tych suplementów. Twój lekarz może stosować pregnenolon, DHEA, 7-Keto, gruczoły nadnerczy, a w niektórych przypadkach hydrokortyzon, aby przywrócić równowagę nadnerczom.
Podsumowanie
Nadnercza to dwa małe gruczoły, które uwalniają bardzo ważne „hormony stresu”, które mają wpływ na wiele funkcji organizmu, w tym na tolerancję stresu, stany zapalne, poziom cukru we krwi i tkankę tłuszczową. Kiedy organizm jest pod ciągłym stresem, nadnercza w końcu zostają przeciążone i odczulone, co powoduje dysfunkcję nadnerczy. Wspomaganie nadnerczy jest jedną z pierwszych rzeczy, które polecam wszystkim moim pacjentom, ponieważ dysfunkcja nadnerczy prawie zawsze towarzyszy Hashimoto. Może powodować wiele objawów, które często postrzegamy jako wynik choroby tarczycy, takich jak zmęczenie, uczucie przytłoczenia, problemy z koncentracją i zmniejszoną zdolność radzenia sobie ze stresem.
Poprzez zastosowanie naszych zaleceń, takich jak więcej odpoczynku, zrównoważenie poziomu cukru we krwi, zmniejszanie stresu i stanów zapalnych, uzupełnianie składników odżywczych i budowanie odporności za pomocą suplementów (takich jak ABC w Rootcology's Adrenal Support), możemy pomóc zmniejszyć wpływ stresu na nadnercza… i zmniejszyć lub wyeliminować wiele z tych objawów!
Po więcej informacji odwiedzaj Tarczyca Hashimoto
References
Osoby z Hashimoto często uważają, że wszystkie objawy, które u nich występują są uzależnione od tarczycy. Utrata włosów? Tarczyca! Nadwaga? TARCZYCA? Zmęczenie? Też tarczyca!
Leczenie niedoczynności tarczycy bez jednoczesnego uwzględnienia zaburzeń funkcji osi podwzgórze – przysadka - nadnercza prowadzi często do braku poprawy, pomimo stosowania hormonów tarczycy. Początkowo pacjenci mogą się nawet poczuć lepiej, ale stopniowo stan ich się pogarsza i w konsekwencji znajdują się tam, gdzie byli przed rozpoczęciem leczenia. Pacjenci ci zgłoszą się znowu do lekarza i po przeprowadzeniu badań laboratoryjnych okaże się, że są one w normie.
Wiele objawów niedoczynności tarczycy jest zamaskowanych objawami mało reaktywnych nadnerczy, które najczęściej nie zostaje wykryte, ponieważ lekarze nie sprawdzają rutynowo czynności nadnerczy u chorych z Hashimoto.
W tym artykule dowiesz się
- Co to są nadnercza?
- Co powoduje zaburzenia czynności nadnerczy?
- Objawy zaburzeń czynności nadnerczy
- Jak przetestować czynność nadnerczy?
- Podejście Root Cause do regeneracji nadnerczy
Co to są nadnercza?
Nadnercza to dwa małe gruczoły, znajdujące się w górnej części każdej nerki, które uwalniają hormony, takie jak kortyzol i adrenalina. Są to „hormony stresu”, które wpływają na wiele ważnych funkcji w całym ciele. Pomagają w tolerancji stresu, łagodzą stany zapalne, regulują poziom cukru we krwi, wpływają na tkankę tłuszczową kontrolują poziom potasu i sodu (wpływając na poziom cukru we krwi), a także wpływają między innymi na popęd seksualny i przeciwdziałają starzeniu się organizmu.
Być może słyszałeś, że hormon stresu, kortyzol, jest „zły”. Jest to określenie mylące - podczas gdy wysoki poziom kortyzolu jest problematyczny, tym, co może być równie lub bardziej problematyczne, jest niski poziom kortyzolu, szczególnie jeśli chodzi o chorobę autoimmunologiczną i zmęczenie.
Kortyzol jest hormonem niezbędnym do życia - bez niego nie moglibyśmy żyć. Jest także ważnym hormonem przeciwzapalnym.
Co powoduje zmęczenie nadnerczy?
W większości przypadków zmęczenia nadnerczy problemy zwykle wynikają z zaburzeń komunikacji w obrębie osi podwzgórze-przysadka-nadnercza, zwanej inaczej osią HPA. Oś HPA opisuje interaktywną pętlę sprzężenia zwrotnego, która zachodzi między tymi trzema gruczołami dokrewnymi.
Podwzgórze jest jak CEO produkcji hormonów w naszym ciele. Skanuje wiadomości z naszego środowiska i innych gruczołów dokrewnych, a także sprawdza ogólny stan hormonalny organizmu, zanim przekaże zamówienie większej ilości hormonów przysadce mózgowej. Przysadka mózgowa działa następnie jako kierownik projektu i zrzesza poszczególnych pracowników (takich jak tarczyca, nadnercza i gonady), aby wykonywać swoje zadania. Przysadka zapewni również pracownikom odpowiednie zasoby do wykonywania swoich zadań, zarządzając wzrostem (i naprawą) oraz równowagą (elektrolity / woda).
Oś HPA działa w odpowiedzi na dwa rodzaje stresu: stres natychmiastowy i stres przewlekły.
Zobaczmy, jak różnią się odpowiedzi na każdy z tych rodzajów stresu. W przypadkach bezpośredniego stresu podwzgórze wyczuwa stres i uruchamia kaskadę hormonów, która prowadzi do aktywacji naszej reakcji walki lub ucieczki. W ramach tej odpowiedzi nadnercza wypompowują dodatkowe hormony, a nasze ciała przechodzą ze stanu odprężenia, trawienia i leczenia do stanu przetrwania.
Energia naszego ciała jest przenoszona z czynności, które nie są niezbędne do przetrwania, takich jak porost pięknych włosów, metabolizowanie składników odżywczych w energię, wytwarzanie hormonów oraz trawienie i regeneracja, a zamiast tego skupianie zasobów na zaspokojeniu ogromnego, wywołanego stresem zapotrzebowania na kortyzol i adrenalinę.
Następnie, gdy uciekniemy od groźnego niedźwiedzia lub zejdziemy z drogi nadjeżdżającemu samochodowi, zapotrzebowanie na hormony w stanach nagłych zmniejsza się, a uwaga ponownie skupia się na reakcji przywspółczulnej, skupionej na uzdrawianiu i regeneracji.
W przypadkach chronicznego stresu, niekończąca się obecność stresujących, ale nie zagrażających życiu sytuacji, może prowadzić do ciągłej aktywacji reakcji na stres. Aby zaspokoić zapotrzebowanie na kortyzol, twoje ciało zmniejszy produkcję innych hormonów normalnie wytwarzanych przez nadnercza, takich jak progesteron, DHEA i testosteron.
W końcu, przy utrzymującym się chronicznym stresie, oś HPA zostaje przytłoczona i odczulona na zwykłą pętlę sprzężenia zwrotnego i przestaje wysyłać wiadomości do nadnerczy, aby produkować więcej lub mniej hormonów, bez względu na to, co się dzieje.
Ponadto u osoby może zabraknąć składników odżywczych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania nadnerczy. Jedną z najczęstszych przyczyn zmęczenia nadnerczy jest stres, który powoduje intensywne zapotrzebowanie na hormony stresu, takie jak kortyzol i adrenalina. Należy wziąć pod uwagę cztery główne rodzaje stresu:
- Zaburzenia snu
- Stres psychiczny / emocjonalny
- Zaburzenia regulacji metabolizmu / glikemii
- Przewlekłe zapalenie
- Zaburzenia snu: Jednym z najszybszych sposobów wywołania zaburzeń czynności nadnerczy jest pozbawienie snu. W rzeczywistości deprywację snu stosuje się u zwierząt laboratoryjnych w celu stłumienia osi podwzgórze-przysadka i nadnercza (HPA). Niedobór snu może być spowodowany bezsennością, bezdechem sennym i pracą zmianową.
- Stres psychiczny: Uczucia takie jak smutek, poczucie winy, strach, niepokój, podniecenie i zażenowanie można zaklasyfikować jako stres. Stres ten opiera się na naszym postrzeganiu, a nie na naturze indywidualnego stresu. Na przykład wystąpienie publiczne może powodować stres psychiczny u osoby z lękiem społecznym, ale inna osoba, która lubi występować publicznie, może postrzegać to jako przyjemność. Sytuacje, które są nowe, nieprzewidywalne i zagrażają ego, lub które wiążą się z utratą kontroli, są postrzegane jako stresujące.
- Zaburzenia regulacji cukru: Naukowcy w Polsce stwierdzili, że nawet 50 procent osób z Hashimoto ma upośledzoną tolerancję na węglowodany. Oznacza to, że po spożyciu pokarmów bogatych w węglowodany ich poziom cukru we krwi gwałtownie wzrośnie, powodując znaczne wydzielanie insuliny. Rolą insuliny jest usuwanie cukru z krwi, więc po dużym uwalnianiu insuliny następuje gwałtowny spadek cukru (hipoglikemia). Objawy hipoglikemii są bardzo nieprzyjemne i mogą obejmować drażliwość, omdlenia, zawroty głowy lub drżenie. Hipoglikemia wymaga uwalniania kortyzolu, aby zapewnić podaż glukozy dla mózgu i przeciwdziałać insulinie, co prowadzi do oporności na insulinę. (Mechanizm ten występuje również w cukrzycy typu 2).
- Zapalenie: Przewlekłe stany zapalne mogą być spowodowane chorobami stawów, otyłością, toksynami, chorobami przewodu pokarmowego, jak zespół drażliwego jelita, patogenami lub alerganami pokarmowymi. Choroby te sygnalizują wydzielanie kortyzolu o działaniu przeciwzapalnym.
Wiele osób z Hashimoto początkowo twierdzi, że czuje się lepiej po zastosowaniu hormonów tarczycy, ale zwykle następuje pogorszenie i powrócą tam, gdzie byli, zanim zaczęli stosowanie leków. W tym momencie prawdopodobnie wrócą do swoich lekarzy i po przeprowadzeniu badań krwi zostaną poinformowani, że wszystko jest normalne. Wiele objawów niedoczynności tarczycy pokrywa się z objawami niedoczynności nadnerczy. Jednak lekarze nie rutynowo sprawdzają czynności nadnerczy u osób z Hashimoto. Objawy nieprawidłowej czynności nadnerczy mogą obejmować:
- Czucie się "zaszczutym"
- Uczucie zmęczenia pomimo wystarczającej ilości snu
- Kłopoty z zasypianiem lub spaniem
- Problemy z rannym wstawaniem
- Zależność od kofeiny
- Chęć na słone pokarmy (nazywane objawem „właśnie zjadłem/am całe opakowanie chipsów”)
- Chęć na słodycze
- Trudności w wykonywaniu codziennych czynności
- Nietolerancja ćwiczeń fizycznych
- Niskie ciśnienie krwi
- Uczucie omdlenia / zawrotów głowy podczas szybkiego wstawania
- Mgła psychiczna lub problemy z koncentracją
- Naprzemienna biegunka / zaparcie
- Niski poziom cukru we krwi
- Zmniejszony popęd płciowy
- Zmniejszona zdolność radzenia sobie ze stresem
- Dłuższy czas gojenia ran
- Lekka depresja
- Mniej radości z życia
- Gorsze samopoczucie po niezjedzeniu posiłku na czas
- Zwiększony PMS
- Zmniejszona zdolność do podejmowania decyzji
- Zmniejszona produktywność
- Zaburzenia pamięci … Czy któreś z tych objawów są Wam znane?
Testowanie pod kątem nadnerczy
Oprócz objawów (powyżej), możesz określić, czy masz zaburzenia czynności nadnerczy, korzystając z poniższych ocen.
Test na drażliwość
Drażliwość i poczucie przytłoczenia są dwoma głównymi objawami zaburzeń czynności nadnerczy. Moim najlepszym testem do określenia problemów nadnerczy jest bycie porywczym lub nerwowym, czucie się przytłoczonym lub kiedy inni ludzie mnie denerwują.
Test ciśnienia krwi
Osoby ze zmęczeniem nadnerczy często mają niskie ciśnienie krwi i / lub spadek ciśnienia krwi po wstaniu z pozycji leżącej lub siedzącej (niedociśnienie ortostatyczne). Jeśli twoje ciśnienie krwi jest niższe niż 120/80 mmHg, może to oznaczać, że masz zmęczenie nadnerczy lub jesteś odwodniony.
Test na zwężenie źrenic
Osoby z upośledzoną funkcją nadnerczy mają często trudności z kurczeniem się źrenic. Zwykle nasze źrenice rozszerzają się (powiększają) w ciemności i kurczą się (stają się mniejsze) pod wpływem światła.
Objawami zaburzeń czynności nadnerczy mogą być też nadwrażliwość na światło, trudności widzenia w jasnym świetle, konieczność noszenia okularów przeciwsłonecznych przez większość dni lub, jak to nazywam, czuć się jak wampir w świetle dziennym!
Niestabilna temperatura ciała
Niskie i niestabilne poranne temperatury mogą sugerować niewydolność nadnerczy, jakkolwiek czysta niedoczynność tarczycy zwykle powoduje, że temperatura ciała jest niska, ale stabilna.
Test zjedzenia całego opakowania chipsów
Czy kiedykolwiek zjadłeś/aś (lub chciałeś/aś zjeść) całe opakowanie chipsów za jednym razem? Nie jesteś sam! Głód soli jest kardynalnym objawem problemów z nadnerczami. W przypadku problemów z nadnerczami możemy odczuwać silny apetyt na słone potrawy, takie jak krakersy, chipsy, precle i oliwki.
Testowanie hormonów
Dostępne badania poziomu hormonów nadnerczy w ślinie są przeprowadzane głownie przez profesjonalistów medycyny funkcjonalnej i integracyjnej. Testy śliny nadnerczy pozwalają określić naszą aktualną funkcję nadnerczy.
Przy normalnie funkcjonujących nadnerczach najwięcej kortyzolu powinno być wydzielane z rana i następnie jego poziom spada w ciągu dnia i osiąga najniższą wartość bezpośrednio przed położeniem się do łóżka. Takie cykliczne wydzielanie kortyzolu, z największym jego poziomem z rana, daje nam poranny zastrzyk kortyzolu, który pomaga wstać z łóżka, i być gotowym aby podołać trudnościom całego dnia. Z kolei niskie wydzielanie kortyzolu przed snem pomaga nam zrelaksować się i zasnąć.
Niektóre osoby z dysfunkcją nadnerczy mają odwrotny cykl wydzielania kortyzolu - nie mogą wstać rano i przetrwać do wczesnego popołudnia, czują się trochę lepiej przez kilka godzin między 14:00 a 20:00, a następnie łapią "drugi oddech" przed snem. Osoby te często mają odwrócony rytm wydzielania kortyzolu, w którym nadnercza wytwarzają bardzo mało kortyzolu rano i zbyt dużo wieczorem, co powoduje, że są czujni i śpiący w niewłaściwym czasie.
Inne osoby mogą mieć nienormalnie niskie odczyty kortyzolu przez cały dzień. Powoduje to, że budzą się zmęczone i zmęczenie to trwa cały dzień - byłam tam i nie jest to zabawne. Ten niski poziom kortyzolu powoduje, że stany zapalne w organizmie nie są kontrolowane, nie sprzyja to gojeniu się ran i powoduje uczucie zmęczenia i senności przez większą część dnia.
Aby określić funkcję nadnerczy, polecam test Adrenal Stress Profile test by ZRT.
(Dostępny wyłącznie w USA).
Konwencjonalne podejście do zmęczenia nadnerczy
Temat nadnerczy jest źródłem niezgody pomiędzy konwencjonalnymi lekarzami a lekarzami praktykującymi medycynę naturalną. Lekarze zajmujący się medycyną konwencjonalną rozpoznają tylko chorobę Addisona jako niewydolność nadnerczy, natomiast nie uznają "zmęczenia nadnerczy" jako diagnozy medycznej.
Kiedy mój niekonwencjonalny lekarz po raz pierwszy zasugerował, żebym poddała się testom na zmęczenie nadnerczy, „googowałam” ten termin i znalazłam „renomowane źródło”, które podawało, że zmęczenie nadnerczy jest zaburzeniem wymyślonym i taka diagnoza nie istnieje.
Jako sceptyczny farmaceuta zrezygnowałam z testowania nadnerczy - właśnie weszłam w świat medycyny alternatywnej i odezwały się obawy, że osoby zajmujące się medycyną niekonwencjonalną będą chciały mnie wykorzystać i odebrać pieniądze, nie zdając sobie sprawy, że po prostu próbują pomóc. Ale potem doszłam do punktu, że byłam wyczerpana i rozdrażniona, pomimo przyjmowania leków na tarczycę i stosowania diety bezglutenowej.
Zaczęłam rozmawiać z moim farmaceutą, o objawach, których doświadczałam, i to on zasugerował, żebym zbadała moje nadnercza. Dr Black od wielu lat specjalizował się w hormonach i powiedział mi, że interwencje związane ze zmęczeniem nadnerczy rzeczywiście działały dobrze u wielu jego pacjentów.
W końcu do mnie to dotarło: może dlatego, że usłyszałam to od innego farmaceuty, a może dlatego, że nie miał żadnych zestawów testów nadnerczy, które mógłby sprzedać, więc postanowiłam spróbować.
Rzeczywiście, miałam zaawansowany stan zmęczenia nadnerczy, a zalecane leczenie zmęczenia nadnerczy pomogło mi poczuć się znacznie lepiej! Teraz polecam test śliny nadnerczy wszystkim osobom z Hashimoto i stwierdziłam, że 90 procent moich klientów (którzy wykonują test) ma pewien stopień zmęczenia nadnerczy.
Więc zaufaj mi, zmęczenie nadnerczy istnieje!
Podejście root cause do zmęczenia nadnerczy
Istnieje sześć głównych filarów mojego protokołu do uzdrowienia nadnerczy:
- Odpoczynek
- Zrównoważenie poziomu cukru we krwi
- Walka ze stresem
- Zmniejszenie stanu zapalnego
- Uzupełnienie składników odżywczych
- Budowanie odporności dzięki suplementom
1. Odpoczynek
Sen działa jak przycisk do resetowania nadnerczy. Najszybszym sposobem na uzyskanie zmęczenia nadnerczy jest pozbawienie osoby snu, natomiast najlepszym sposobem aby pozbyć się zmęczenia nadnerczy jest sen. Uważa się, że w czasie snu, przy udziale hormonu wzrostu dochodzi do regeneracji, a także samoregulacji osi podwzgórze- przysadka- nadnercza.
Ważne jest aby co noc spać conajmniej siedem godzin i kłaść się do łóżka przed 10 wieczorem. Jeśli jest to możliwe to zalecam spanie 10-12 godzin na dobę przez jeden miesiąc (jak podaję w moich protokołach regeneracji skoncentrowanych na nadnerczach).
Jednak w prawdziwym świecie wiem, że nie każdy z nas jest w stanie dobrze spać każdej nocy, nie mówiąc już o spaniu przez 10-12 godzin. Niezależnie od tego, czy nasze dzieci budzą nas co dwie godziny, czy też pracujemy w nietypowych godzinach, uzyskanie 8 godzin spokojnego snu każdej nocy może wydawać się poza zasięgiem wielu z nas. W takich przypadkach zalecam aby skupić się w tych 10–12 godzinach na połączeniu snu z relaksem (np. ciepłą relaksującą kąpiel z solą Epsom), no i starać się uzyskać jak najwięcej snu.
2. Stabilizacja poziomu cukru we krwi
Stabilizacja poziomu cukru we krwi poprzez właściwą dietę jest kluczowym krokiem w przezwyciężaniu zmęczenia nadnerczy i chorób tarczycy. Równoważenie poziomu cukru we krwi może spowodować zauważalną poprawę każdego dnia. Staraj się przede wszystkim jeść więcej tłuszczów i białek oraz mniej słodkich i skrobiowych węglowodanów. Podczas spożywania pokarmów bogatych w węglowodany poziom cukru we krwi rośnie zbyt szybko i szybko spada, powodując objawy takie jak nerwowość, zawroty głowy, lęk i zmęczenie. Te wahania poziomu cukru we krwi mogą osłabić nadnercza i spowodować wzrost przeciwciał tarczycowych.
3. Zmniejszenie stresu
Najważniejsza strategia walki ze zmęczeniem nadnerczy chociaż nie obejmuje diety, suplementów, leków ani testów, jest najtrudniejsza do wdrożenia. Ta strategia to… redukcja stresu. Zmniejszenie stresu było wezwaniem jakie musiałam podjąć. Miałam tylko dwa ustawienia: „GO” i „SLEEP”. Nie wiedziałam, jak się zrelaksować i wyłączyć, i poczuć zapach róż.
Tak więc wymyśliłam listę strategii, które pomogą mi przenieść moje ciało w stan relaksu, trawienia i gojenia. Mam nadzieję, że wiele osób może znaleźć je jako skuteczne lub też będzie chciało wprowadzić własną listę. Wiele z tych elementów może być naprawdę trudnych do wdrożenia, szczególnie dla tych z nas, którzy mają obowiązki, takie jak praca, dzieci lub opieka nad starszymi.
Jednak w jakiś sposób MUSISZ zaplanować czas dla siebie. Często oczekujemy, że nasi lekarze nas uleczą, ale uzdrowienie pochodzi z nas samych. Nikt inny nie zrobi tego za nas.
Strategie zmniejszające stres:
Postaraj się wyeliminować, uprościć, przekazać, zautomatyzować. Mając mniej zobowiązań, szczególnie wieczorami, możesz pójść spać wcześniej… i nie czuj się z tego powodu winnym.
Jeśli czujesz się przytłoczony, zastanów się nad obszarami swojego życia, nad którymi możesz popracować. Na przykład, czy jesteś bombardowany przez dodatkowe obowiązki w domu? Jeśli tak, wypowiedz się i sprawdź, czy możesz przekazać niektóre swoje zadania innym.
Zmień sposób myślenia. Pozytywne myślenie i praktykowanie medytacji może wprowadzić twoje ciało w tryb „odpoczynku, trawienia i leczenia”. Zasadniczo pozytywne myśli i relaksacja mogą wysyłać wiadomości do twojego ciała, aby promować uzdrowienie. Nawet krótka przerwa na wykonanie ćwiczeń oddechowych może prowadzić do zwiększenia poczucia spokoju. Jedną z moich ulubionych technik jogicznego oddychania jest ćwiczenie 4-7-8, w którym wdychasz licząc do 4, wstrzymujesz oddech licząc do 7, a następnie wydychasz licząc do 8.
Pozytywne myśli mogą również przybierać formę afirmacji, które można powtarzać przez cały dzień. Niektóre stwierdzenia, które uważam za najbardziej pomocne, to:
- "Kocham siebie."
- „Jestem potężna”.
- „Uzdrawiam”.
- „Jestem kochana”
- „Świat jest bezpiecznym i pięknym miejscem.”
- "Jestem piękna."
Polecam także praktykowanie mindfulness jako sposobu na zmniejszenie stresu. Oznacza to pauzowanie i bycie naprawdę obecnym w danej chwili; poświęcenie czasu na zauważenie piękna, życzliwości i dobrych rzeczy, które nas otaczają. A jeśli na początku tego nie widzisz, spróbuj spojrzeć nieco uważniej - możesz być zaskoczony, gdy nagle uświadomisz sobie piękno drzew lub uprzejmość obcych. 🙂
Uważaj na to, czego słuchasz. We współczesnym świecie jesteśmy ciągle bombardowani toksynami… i nie chodzi mi tylko o pestycydy i zanieczyszczenia. Kanały informacyjne wyzwalają naszą reakcję "walcz lub uciekaj", uwalniając adrenalinę, aby trzymać nas przyklejonymi do telewizora, czekając na najnowsze aktualizacje, algorytmy mediów społecznościowych są skonfigurowane, abyśmy nie przerywali oglądania i prowadzili poszukiwania na kanałach. Musimy pozostawać w kontakcie, abyśmy mogli być informowani na bieżąco.
Zalecam eliminowanie negatywnych wiadomości, programów, mediów społecznościowych itp, i skupianie się tylko na potrzebnych informacjach.
Sugeruję również włączenie w zamian więcej dźwięków leczących. Wybierz słuchanie uzdrawiającej muzyki na co dzień, czy to będzie muzyka klasyczna, instrumentalna, gospel, cokolwiek wolisz.
Oto kilka moich ulubionych. (Lubię słuchać muzyki na YouTube, Pandora lub Spotify!): Medycyna dla ludzi Enya Kołysanki (działają zarówno dla niemowląt, jak i dla dorosłych! :-)) Muzyka „Flow state”
Niedawno odkryłam także formę uzdrawiającej muzyki o nazwie Wholetones.. Ta uzdrawiająca muzyka wykorzystuje określone częstotliwości, aby ułatwić regenerujący sen i stworzyć poczucie spokoju. Mój synek często płakał jadąc w samochodzie. Podczas gry kołysanki trochę pomogły, to natychmiast się uspokajał i zaczął spać z muzyką Wholetones! Nie wiem, czy to przypadek, ale od tamtej pory przechowuję tę płytę CD w moim odtwarzaczu samochodowym!
Porządek i przewidywalność to twoi przyjaciele. Zaplanuj swoje życie najlepiej jak możesz. Zorganizuj się i utrzymuj porządek w swojej przestrzeni. Zaplanuj czas na sprzątanie domu i nadrobienie zaległości w życiu.
Recepta na śmiech. Wiadomo, że śmiech zwiększa poziom oksytocyny. Porozmawiaj z partnerem lub zadzwoń do przyjaciela - ale tylko wtedy, gdy daje ci to energię. Czy jesteś ekstrawertykiem czy introwertą? Czy kontakty towarzyskie dają ci energię, czy odbierają energię? W niektórych przypadkach odpowiedź zależy od osoby i sytuacji. Jeśli czerpiesz energię z kontaktów towarzyskich, wiedz, że więzi z przyjaciółmi i dzielenie się śmiechem mogą zwiększyć oksytocynę i pomóc przeciwdziałać negatywnym skutkom naszego hormonu stresu, kortyzolu! Nawet jeśli jesteś introwertykiem, istnieją inne sposoby na śmiech, na przykład oglądanie śmiesznego filmu, serialu lub komedii stand-up, czytanie lub słuchanie śmiesznej książki. Pamiętaj śmiech jest dobry dla zdrowia!
Zacznij pisać dziennik. Zrób listę tego, co sprawia, że czujesz się lepiej, a co gorzej, i pamiętaj o tych rzeczach. Skoncentruj się na robieniu rzeczy, które sprawiają, że czujesz się dobrze, a mniej rzeczy, które sprawiają, że czujesz się gorzej. Możesz także użyć swojego dziennika, aby rozpocząć codzienne zapisywanie za co jesteś wdzięczny. Często w okresach wzmożonego stresu, zwłaszcza gdy nie czujemy się dobrze lub czujemy, że nie mamy nad sobą kontroli, może być trudno zapamiętać dobre rzeczy z naszego życia. Rozpoczynanie każdego ranka od zapisania trzech rzeczy, za które jesteś wdzięczny, może pomóc zmienić cały dzień!
4. Zmniejszyć stan zapalny.
Wrażliwość na pokarmy jest częstym źródłem stanu zapalnego w organizmie. Gluten, nabiał i soja to najczęściej reaktywne pokarmy w Hashimoto, a ich wyeliminowanie pomoże zlikwidować stany zapalne w organizmie. Diety eliminacyjne i testy na wrażliwość pokarmową mogą pomóc w określeniu dodatkowych pokarmów, które należy wyeliminować z diety. Przewlekłe infekcje są również częstym źródłem stanów zapalnych w organizmie. Typowe infekcje obejmują H. pylori, Blastocystis hominis i Candida, ale istnieje wiele innych potencjalnych infekcji, które mogą być również przyczyną pierwotną.
5. Uzupełnij składniki odżywcze
Łaknienie soli i uczucie odwodnienia, które pojawia się przy zmęczeniu nadnerczy, to sposób, w jaki nasz organizm daje nam znać, że potrzebujemy więcej soli. Zamiast sięgać po przetworzoną żywność lub toksyczną dla tarczycy sól jodowaną diecie, używanie soli morskiej może pomóc jeżeli masz zawroty głowy kiedy wstajesz rano z łóżka lub po gorącej kąpieli lub masz inne objawy zmęczenia nadnerczy.
Polecam używanie różowej lub szarej soli morskiej i robienie sobie codziennie rano słonego napoju z dodatkiem soli, i popijanie go przez cały dzień. Domowe buliony kostne z dużą ilością soli morskiej to również świetny i smaczny sposób na nawodnienie.
6. Buduj odporność dzięki suplementom
Chociaż suplementy często muszą być dostosowywane indywidualnie dla ludzi w zależności od ich poziomu dysfunkcji nadnerczy (co należy określić za pomocą testów), odkryłam, że większość osób z Hashimoto czuje się lepiej, gdy stosują ABC suplementów nadnerczy.
ABC to: adaptogeny nadnerczy, witaminy z grupy B i witamina C.
Adaptogenic herbs Zioła adaptogenne to wszelkie naturalne produkty ziołowe, które wspomagają zdolność organizmu do radzenia sobie ze stresorami. Aby być uznanym za adaptogen, zioło musi posiadać kilka cech. Po pierwsze, zioło musi być nietoksyczne dla pacjenta w normalnych dawkach. Po drugie, zioło powinno pomóc całemu organizmowi radzić sobie ze stresem. Wreszcie, zioło powinno pomóc organizmowi wrócić do „normalności”, niezależnie od tego, jak stres wpływa obecnie na funkcjonowanie osoby. Innymi słowy, zioło adaptogenne musi być w stanie zarówno złagodzić nadaktywne systemy, jak i wzmocnić niedoczynne układy w ciele. Uważa się, że adaptogeny normalizują oś podwzgórze-przysadka-nadnercza (HPA).
Zioła adaptogenne obejmują: Ashwagandha, astragalus, grzyb reishi, dang shen, eleuthero, żeń-szeń, jiaogulan, lukrecja, maca, schizandra, spikenard i suma. Oto przykłady ziół, które mogą zwiększać odporność organizmu na stres i były pomocne w łagodzeniu dysfunkcji nadnerczy, gdy są stosowane w połączeniu z witaminami i minerałami. Osobiście uwielbiam używać adaptogenów. Zawsze żartuję, że adaptogeny znacznie ułatwiają tolerowanie innych ludzi w moim życiu. 🙂
Od 2012 roku biorę i wyłączam adaptogeny nadnerczy. Lubię używać ich więcej podczas wakacji i okresów stresu i naprawdę pomagają mi zachować równowagę. Powstrzymałam je od ich brania podczas ciąży, a powrót do nich jest jedną z rzeczy, na które nie mogłam się doczekać, z wyjątkiem oczywiście przybycia mojego maleństwa. 🙂
Witamina C i Witaminy z grupy B wyczerpują się podczas zwiększonej produkcji kortyzolu.
Szczególnie niedobór kwasu pantotenowego i biotyny (witamin z rodziny „B”) wiąże się ze zmniejszeniem czynności nadnerczy u zwierząt i ludzi. Witamina C jest ważnym przeciwutleniaczem, który pomaga wspierać nadnercza, mitochondria, produkcję kolagenu i zwalczać infekcje wirusowe Epstein-Barr, a także wiele innych potencjalnych wirusów. Chociaż niektórzy mogą chcieć otrzymywać te suplementy z pożywienia, to z powodu problemów jelitowych osoby z Hashimoto mają zwykle upośledzoną zdolność do ekstrakcji witamin i minerałów z pożywienia.
Suplement wspomagający leczenie nadnerczy
Stworzyłam suplement Rootcology Adrenal Support, aby użyć kombinacji ABC, którą polecam do równoważenia nadnerczy: Adaptogenów, Witamin z B i Witaminy C. Dodałam Ashwagandha do mieszanki, ponieważ ashwagandha ma poparte badaniami korzyści dla zdrowia tarczycy. Pamiętaj, że ashwagandha jest rośliną psiankowatą, więc jeśli masz wrażliwość na psiankowate, możesz być wrażliwy na ashwagandha. (Jednak niektórzy ludzie mogą być wrażliwi tylko na niektóre psiankowate).
Do tej mieszanki dodałam również lukrecję. Lukrecja była jednym z ziół, które najbardziej pomogły mi w przezwyciężeniu zmęczenia. Wyciąg z korzenia lukrecji zapobiega rozpadowi kortyzolu na nieaktywny kortyzon. Może być pomocny dla osób z niskim kortyzolem i niskim ciśnieniem krwi. Należy pamiętać, że nie powinien być używany przez osoby z zatrzymaniem wody lub wysokim ciśnieniem krwi.
Generalnie zalecam używanie ABC przez długi czas, ponieważ życie jest nieuchronnie pełne stresu. Jeśli nie możesz kupić suplementów marki Rootcology w swoim kraju lub masz wysokie ciśnienie krwi, poniższa formuła jest porównywalna do Rootcology Adrenal Support, ale zawiera trochę inne składniki.
Alternatywna mieszanka ABC
Daily Stress Formula– Daily Stress Formula– Ta mieszanka adaptogennych ziół, witamin, minerałów i aminokwasów została stworzona, aby wspierać nadnercza. Formuła synergistycznie wspomaga odprężenie psychiczne, jednocześnie przeciwdziałając metabolicznym efektom okazjonalnego stresu.
Dodatkowe składniki odżywcze o działaniu wspomagającym.
W niektórych przypadkach możesz skorzystać z dodatkowych witamin z grupy B i witaminy C, a także magnezu, aby wesprzeć nadnercza.
B Complex Plus– Witaminy z grupy B odgrywają ważną rolę w metabolizmie komórek, czynności tarczycy i nadnerczy. Wyczerpują się w stresujących sytuacjach, które często poprzedzają rozwój choroby autoimmunologicznej. Cztery szczególnie ważne witaminy z grupy B to: kwas pantotenowy (B5), tiamina lub benfotiamina (B1), biotyna (B7) i kobalamina (B12). To wyjątkowe połączenie witamin z grupy B, w tym witamin B1, B2, B3, B5, B6, B12, biotyny i kwasu foliowego (jak Metafolin L-5-MTHF) powinno być pomocne dla większości osób o niskim poziomie energii. Witaminy z grupy B są witaminami rozpuszczalnymi w wodzie i nie odkładają się w organizmie, więc ryzyko toksyczności prawie nie istnieje.
BenfoMax– BenfoMax– Tiamina to jedna z witamin z grupy B, znana jako B1. Wspomaga funkcje kontroli cukru we krwi, nadnercza i może zwiększyć nasz poziom energii. Odgrywa również ważną rolę w przekształcaniu węglowodanów w energię i wspomaga w trawienia białek i tłuszczów. Tiamina jest niezbędna do prawidłowego uwalniania kwasu solnego w żołądku, który jest potrzebny do prawidłowego trawienia białek. (Większość osób z Hashimoto ma mało kwasu żołądkowego lub nie ma go wcale). Najnowsze badania sugerują, że u osób z chorobami autoimmunologicznymi i związanymi z nimi problemami złego wchłaniania może występować łagodny niedobór. Jeśli zmagasz się ze zmęczeniem, niskim poziomem kwasu żołądkowego, nietolerancją węglowodanów, niskim ciśnieniem krwi i zmęczeniem nadnerczy możesz skorzystać nawet z 600 mg tiaminy dziennie.
Vitamin C–- Witamina C jest niezbędna do wspomagania funkcji nadnerczy. Zalecam dawki od 500 mg do 3000 mg dziennie, w zależności od tolerancji. Moim ulubionym sposobem na uzyskanie witaminy C jest stosowanie mieszanki elektrolitów firmy Rootcology, Rootcology’s Electrolyte Blend, ponieważ dla funkcji nadnerczy ważne jest, aby zachować nawodnienie i równowagę elektrolitów. (Pomaga to również wzmocnić odpowiedź immunologiczną organizmu).
Magnesium Citrate– Rootcology_Magnesium_Citrate Cytrynian Magnezu - ponieważ magnez jest wyczerpany w wyniku stresu i często trudno go uzyskać z pożywienia. Większość ludzi odniesie korzyści z długotrwałej suplementacji. Doskonale nadaje się również do promowania relaksu.
Zaawansowane strategie
Podczas gdy wiele przypadków dysfunkcji nadnerczy jest spowodowanych obecnym stresem, a usunięcie lub zmodyfikowanie sposobu, w jaki reagujemy na te stresory, może pomóc w przezwyciężeniu dysfunkcji nadnerczy, w niektórych przypadkach mogą być potrzebne dodatkowe interwencje, aby poradzić sobie z przeszłym traumatycznym stresem, a także chronicznie zmienionym uwalnianiem hormony nadnerczy.
Traumatyczny stres
Stres pourazowy może prowadzić do przewlekłej dysfunkcji nadnerczy. Różne rodzaje urazów i nadużyć są powiązane z chorobami autoimmunologicznymi i nieprawidłowościami hormonów tarczycy. Wielu moich klientów doświadczyło poważnych traum, takich jak utrata ukochanej osoby i / lub bycie w związku, w którym istniała przemoc, przed zachorowaniem na Hashimoto. Niektórzy z nas doświadczyli również traumy z dzieciństwa, która może nadać ton zmienionym wzorcom hormonalnym w wieku dorosłym. Rozwiązanie stresu traumatycznego wymaga zwykle terapii celowanej (preferuję neurofeedback i EMDR) i jest nieco poza zakresem tego artykułu, więc dopóki nie będę miała okazji napisać artykułu na ten temat, poświęciłam temu tematowi cały rozdział w moja książka: "Hashimoto. Jak w 90 dni pozbyć się objawów i odzyskać zdrowie"
Uzupełnianie hormonów nadnerczy
W zależności od wyników badań laboratoryjnych i stopnia niewydolności kory nadnerczy można stosować różne hormony i substancje wspomagające nadnercza. Chociaż większość tych hormonów jest dostępna bez recepty w sklepach ze zdrową żywnością, z pewnością nie są one obojętne i należy je stosować pod nadzorem wyszkolonego profesjonalisty z zachowaniem szczególnej ostrożności. Nie każdy będzie potrzebował wszystkich tych suplementów. Twój lekarz może stosować pregnenolon, DHEA, 7-Keto, gruczoły nadnerczy, a w niektórych przypadkach hydrokortyzon, aby przywrócić równowagę nadnerczom.
Podsumowanie
Nadnercza to dwa małe gruczoły, które uwalniają bardzo ważne „hormony stresu”, które mają wpływ na wiele funkcji organizmu, w tym na tolerancję stresu, stany zapalne, poziom cukru we krwi i tkankę tłuszczową. Kiedy organizm jest pod ciągłym stresem, nadnercza w końcu zostają przeciążone i odczulone, co powoduje dysfunkcję nadnerczy. Wspomaganie nadnerczy jest jedną z pierwszych rzeczy, które polecam wszystkim moim pacjentom, ponieważ dysfunkcja nadnerczy prawie zawsze towarzyszy Hashimoto. Może powodować wiele objawów, które często postrzegamy jako wynik choroby tarczycy, takich jak zmęczenie, uczucie przytłoczenia, problemy z koncentracją i zmniejszoną zdolność radzenia sobie ze stresem.
Poprzez zastosowanie naszych zaleceń, takich jak więcej odpoczynku, zrównoważenie poziomu cukru we krwi, zmniejszanie stresu i stanów zapalnych, uzupełnianie składników odżywczych i budowanie odporności za pomocą suplementów (takich jak ABC w Rootcology's Adrenal Support), możemy pomóc zmniejszyć wpływ stresu na nadnercza… i zmniejszyć lub wyeliminować wiele z tych objawów!
Po więcej informacji odwiedzaj Tarczyca Hashimoto
References
- Cadegiani F, Kater C. Adrenal fatigue does not exist: a systematic review. BMC Endocr Disord. 2016;16(1). doi:10.1186/s12902-016-0128-4.
- Cook SB. Current Controversy: Does Adrenal Fatigue Exist?. Natural Medicine Journal. 2017;9(10).
- Cortisol Imbalance Can Cause Different Issues – DUTCH Test. Dutchtest.com. 2018. https://dutchtest.com/2016/08/23/cortisol-imbalance-can-cause-different-issues/. Accessed February 25, 2018.
- Kauw D, Repping-Wuts H, Noordzij A, Stikkelbroeck N, Hermus A, Faber M. The Contribution of Online Peer-to-Peer Communication Among Patients With Adrenal Disease to Patient-Centered Care. Journal of Medical Internet Research. 2015;17(3):e54. doi:10.2196/jmir.3869.
- Harvard Health Publishing. Understanding the stress response. Harvard Health Publishing. https://www.health.harvard.edu/staying-healthy/understanding-the-stress-response. Published March 2011. Updated March 18, 2016. Accessed February 25, 2018.
- National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. Adrenal Insufficiency & Addison’s Disease | NIDDK. NIH. https://www.niddk.nih.gov/health-information/endocrine-diseases/adrenal-insufficiency-addisons-disease. Published May 2014. Accessed February 25, 2018.
- Wang X, Ping F, Qi C, Xiao X. Delayed diagnosis with autoimmune polyglandular syndrome type 2 causing acute adrenal crisis. Medicine (Baltimore). 2016; 95(42):e5062. doi:10.1097/md.0000000000005062.
- Blahd W. Adrenal Fatigue: Is It Real?. WebMD Reference. https://www.webmd.com/a-to-z-guides/adrenal-fatigue-is-it-real#1. Published January 23, 2017. Accessed February 25, 2018.
- Endocrine Society. The Myth of Adrenal Fatigue. Hormone Health Network. https://www.hormone.org/hormones-and-health/myth-vs-fact/adrenal-fatigue. Accessed February 25, 2018.
- Wilson J. Clinical perspective on stress, cortisol and adrenal fatigue. Adv Integr Med. 2014;1(2):93-96. doi:10.1016/j.aimed.2014.05.002.
