CZY GLUTEN JEST PRZYCZYNĄ CHOROBY TWOJEJ TARCZYCY?

​CZY GLUTEN JEST PRZYCZYNĄ CHOROBY TWOJEJ TARCZYCY?

W ostatnich latach znacznie wzrosło zainteresowanie dietą bezglutenową i pojawiają się na ten temat sprzeczne opinie. Kiedy niektórzy uważają, że gluten jest toksyczny dla ludzi (i wszystkich żywych istot), wielu innych ekspertów od zdrowia poleca dietę bezglutenową jako "lekarstwo". Na wszystkie choroby!

Z drugiej strony, eksperci medycyny konwencjonalnej uważają, że dieta bezglutenowa jest niepotrzebna, a nawet szkodliwa i jest tylko wskazana u osób z celiakią.

Co więc mają zrobić osoby z chorobą autoimmunologiczną tarczycy Hashimoto?
Czytelnicy często mnie pytają: czy dieta bezglutenowa jest wskazana u osób Hashimoto, u których nie potwierdzono celiakii?

(Uwaga: Zapalenie tarczycy Hashimoto jest najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy w Stanach Zjednoczonych, i uważa się się, że większość osób z chorobami tarczycy nie jest odpowiednio przetestowana).
 
W poniższym artykule dowiesz się:

• Jaki jest związek pomiędzy glutenem, celiakią i chorobą tarczycy?
• Czy osoby z Hashimoto, u których nie rozpoznano celiakii powinny stosować dietę bezglutenową?
• Czy to tylko amerykańska pszenica jest zła?
• Czy gluten jest jedyną przyczyną choroby?
• Co zrobić, jeśli jesteś już na diecie bezglutenowej, ale remisja nie następuje?
• Czy dieta bezglutenowa jest szkodliwa dla zdrowia?
• Co robić, jeśli spożyłeś przypadkowo gluten?
• Czy dieta bezglutenowa jest na zawsze?                                 

Moja historia

Kiedy po raz pierwszy zdiagnozowano u mnie Hashimoto dowiedziałam się, że choroby autoimmunologiczne mają tendencję do współwystępowania, i że obecność Hashimoto daje większe ryzyko powstania innych chorób autoimmunologicznych, w tym celiakii. W rzeczywistości natknęłam się na badanie, które sugerowało, że gluten może być przyczyną zarówno celiakii, jak i Hashimoto. (1)
 
Celiakia jest znana z wywoływania stresu żołądkowo-jelitowego ... Miałam wiele objawów związanych z jelitami, w tym wzdęcia, zespół jelita drażliwego, refluks żołądkowy i częste bóle brzucha, oprócz "typowych" objawów niedoczynności tarczycy, takich jak mgła mózgowa, zmęczenie, utrata włosów, przyrost wagi i nietolerancja zimna! Miałam również "nietypowe" objawy, takie jak lęk, kołatanie serca, ból stawów, zespół cieśni nadgarstka, alergie i ataki paniki, które są czasami związane z celiakią. Dlatego też zapytałam mojego lekarza o testy na celiakię.
 
Miałam nadzieję, że gluten i celiakia będą moją podstawową przyczyną i że uzyskanie prawidłowej diagnozy pomoże mi ponownie poczuć się lepiej. Ale test na celiakię wyszedł negatywny, a mój lekarz powiedział, że nie muszę martwić się dietą bezglutenową.
​
Zastosowałam się do zaleceń lekarza i w rezultacie zrezygnowałam z wprowadzenia diety bezglutenowej. Zaczęłam suplementację hormonami tarczycy i w dalszym ciągu kontynuowałam poszukiwania wyzwalaczy, ponieważ pomimo przyjmowania leków wiele z moich objawów nie ustąpiło.
Byłam mniej zmęczona, potrzebowałam mniej snu (zapotrzebowanie na sen zmniejszyło się od 12+ do 11 godzin na dobę), a także nie było mi tak zimno (nie potrzebowałam już dwóch kocy w nocy!), ale pozostałe objawy pozostały.
 
Dalsze poszukiwania

Po około roku stosowania lekarstw postanowiłam wprowadzić dietę. Zgłębiając wiedzę na temat alergii, dowiedziałam się o trzech różnych reakcjach, które mogą się pojawić. ...

1. Reakcja występująca w celiakii - Jest to specyficzna odpowiedź na gluten, białko występujące w pszenicy, w której to pośredniczy gałąź IgA układu immunologicznego i w konsekwencji dochodzi do uszkodzenia jelit.
2. Reakcja alergiczna - Jest ona regulowana przez gałąź IgE układu immunologicznego i powoduje natychmiastowe reakcje, takie jak anafilaksja, trudności w oddychaniu, wysypki i pokrzywka (pomyśl o charakterystycznych reakcjach na orzeszki ziemne lub skorupiaki).
3. Reakcja nadwrażliwości typu IV opóźniona – Reakcja ta jest regulowana przez gałąź immunologiczną IgG. Co ciekawe, Hashimoto jest również reakcją nadwrażliwości typu IV.

 
Większość badań skupia się na celiakii i alergiach, w których biorą udział przeciwciała IgE, podczas gdy testowanie przeciwciał IgG jest nadal uważane za eksperymentalne.
Byłam już przetestowana na celiakię, a także na alergie pokarmowe typu IgE, ale oba te testy wyszły negatywne - więc zdecydowałam się na wykonanie testów na nadwrażliwość pokarmów, w której biorą udział przeciwciała IgG.
Testy wykazały, że miałam odpowiedź immunologiczną typu IgG na gluten, a także na białka mleka: serwatkę i kazeinę.

Kierując się tym, że mój stan się pogarszał, pomimo przyjmowania coraz wyższych dawek leków od tarczycy uważałam, że nie mam nic do stracenia i postanowiłam wykluczyć z diety gluten i produkty mleczne.
Ku mojemu kompletnemu niedowierzaniu i zdumieniu, wzdęcia i bóle brzucha (które towarzyszyly mi od wielu lat), zespół jelita drażliwego (miałam przez prawie 10 lat) i objawy refluksu (niechciany gość przez ponad 3 lata), zniknęły w ciągu trzech dni!

Wcześniej objawy utrzymywały się pomimo przyjmowania inhibitorów pompy protonowej (przyjmowałam Pepcid, Tums i Pepto Bismol), a po trzech dniach tej diety, WSZYSTKIE moje objawy ustąpiły! Zrobiłam odważną decyzję i zrezygnowałam z leków od nadkwaśności i zgadnijcie co się stało? Objawy nigdy nie powróciły.
 
Kilka miesięcy później, kiedy w przerwie na lunch zjadłam kanapkę, która zawierała gluten i nabiał, objawy powróciły, a mianowicie pojawił się refluks i bóle brzucha, kilka godzin po spożyciu posiłku. To przekonało mnie ostatecznie o słuszności stosowania diety i od tej pory trzymam się z daleka od glutenu i nabiału.
 
Z biegiem czasu zauważyłam dalszą poprawę mojego zdrowia – ustąpił zespól cieśni nadgarstka, podobnie jak ataki paniki i niepokój, a także została zredukowana liczba przeciwciał przeciw tarczycy (potencjalny wskaźnik tego, jak agresywny jest atak na tarczycę).
 
Wiem, że sceptycy powiedzą: "Świetnie, ale jesteś tylko jedną osobą ... a co z pozostałymi? Co ze mną?"
Podczas gdy brak jest badań nad alergiami pokarmowymi typu IgE w Hashimoto, chcę abyś był świadomy ważnej roli pozostałych dwóch typów reakcji: celiakii (IgA) i reakcji nadwrażliwości typu IV opóźnionej (IgG).
Na szczęście jest teraz wiele badań na temat celiakii i wzajemnych powiązań Hashimoto i funkcji tarczycy.
 
Wśród moich czytelników przeprowadziłam ankietę, w której wzięło udział ponad 2000 osób z Hashimoto (z celiakią i bez) i jednocześnie przeprowadzałam testy IgG, które potwierdzały rolę reakcji nadwrażliwości typu IV (IgG) z Hashimoto.
W tym artykule poruszę kontrowersyjną koncepcję znaną jako "nadwrażliwość na gluten bez celiakii".
 
Co to jest gluten?

Ale najpierw ważne jest, aby zrozumieć, co to jest gluten. Gluten to białko występujące w jęczmieniu, życie i pszenicy. Zboża te stanowią podstawę w zachodniej diecie i gluten występuje w większości dostępnego pieczywa, płatków zbożowych i makaronów, jakkolwiek może też być ukryty w wielu innych produktach spożywczych. Na przykład, często możesz zobaczyć mąkę pszenną dodaną do sosów, a nawet czekoladek! Wiele pokarmów często może być też skażonych krzyżowo glutenem, w tym platki śniadaniowe. (Czy wiesz, że ukryty gluten jest wszędzie i można go znaleźć nawet w produktach do pielęgnacji ciała!)
Najcięższą jednak postać odpowiedzi na gluten obserwuje się u osób z celiakią.
 
Co to jest Celiakia?

Szacuje się, że 1 procent ludzi (około 3 milionów na całym świecie) ma celiakię. Osoby z celiakią muszą w 100% wyeliminować gluten zarówno z diety, jak i z innych produktów, w przeciwnym razie będą doświadczały wielu objawów.

Dla osób z celiakią ekspozycja na gluten wyzwala uwalnianie zonuliny, substancji chemicznej, która powoduje, że szczelne połączenia ściany jelita otwierają się. Tworzy to przepuszczalność jelitową (zwaną także cieknącym jelitem). Przepuszczalne jelito tworzy otwartą drogą, przez którą przedostają się do krwiobiegu toksyny, częściowo strawione cząstki pokarmu i drobnoustroje. W następstwie tego zostaje uruchomiony system odpornościowy organizmu w celu atakowania obcych antygenów.

Za każdym razem, gdy spożywasz dany pokarm (gluten, w tym przypadku), twój układ odpornościowy jest ponownie aktywowany. Prowadzi to do powstania wielu objawów. Badania wykazały, że gluten wyzwala podobną reakcję u wszystkich, nawet u tych, którzy nie chorują na celiakię.
 
Osoby z celiakią doświadczają ataku autoimmunologicznego na jelita z każdym kęsem glutenu. Jak wspomniano powyżej, w reakcji tej bierze udział gałąź IgA układu odpornościowego i dochodzi do uszkodzenia jelit.

Atak ten niszczy kosmki, które są delikatnymi włoskowatymi projekcjami pokrywającymi jelita. Kosmki spełniają ważna rolę, ponieważ pomagają organizmowi trawić i wchłaniać składniki odżywcze z pożywienia.
Zniszczenie kosmków może prowadzić do złego wchłaniania składników odżywczych, takich jak selen, dobrze znany czynnik ryzyka dla Hashimoto; jak również do problemów związanych z niedoborami składników odżywczych. W konsekencji tego może pojawić się zmęczenie, zahamowanie rozwoju („failure to thrive"), anemia, osteoporoza, problemy z trawieniem i choroby autoimmunologiczne.
 
Celiakia jest często określana jako “wielki naśladowca”, ponieważ wiele objawów, które występują można przypisać innym chorobom i dlatego choroba ta może być niezdiagnozowana przez długi okres, albo dochodzi do błędnej diagnozy. Objawy są bardzo różne, u niektórych osób występuje klasyczna ciężka biegunka, nudności, utrata masy ciała, wymioty i refluks żołądkowy, podczas gdy inni mogą nie odczuwać żadnych problemów związanych z jelitami. Osoby z przewleklą, niewykrytą celiakią są też bardziej narażone na zachorowanie na raka jelit.
 
Jaki jest związek pomiędzy celiakią a chorobami tarczycy?

Celiakia może współistnieć z Hashimoto. W rzeczywistości w badaniach oszacowano, że od 1,2 do 15 procent osób z Hashimoto ma również celiakię! (2) Ponadto przeciwciała wytworzone w celiakii mogą dawać reakcje krzyżowe z przeciwciałami przeciw tarczycy ze względu na podobne struktury cząsteczkowe. Przypuszcza się, że mimikra molekularna może być jednym z powodów wspólnego współistnienia obu chorób. (3)

Kiedy po raz pierwszy rozpoczęłam badania nad wpływem zmian stylu życia na przebieg chorób autoimmunologicznych, natknęłam się na włoskie badanie, skupiające się osobach, które miały subkliniczną niedoczynność tarczycy Hashimoto i celiakię, ale osoby te nie stosowały diety bezglutenowej.

Zastosowanie u nich diety bezglutenowej pomogło wyeliminować objawy żołądkowo-jelitowe i odzyskać zdrowie jelit. Nastąpiła również poprawa funkcji tarczycy! Badanie wykazało, że kiedy osoby z subkliniczną niedoczynnością tarczycy zostały umieszczone na diecie bezglutenowej, ich funkcja tarczycy normalizowała się! 71 procent osób, które miały subkliniczną niedoczynność tarczycy (lekką niedoczynność tarczycy), i które ściśle przestrzegały jednorocznego odstawienia glutenu (w badaniach potwierdzono regenerację błony śluzowej jelit), zauważyły u siebie powrót do normalnej funkcji tarczycy.

Dodatkowo, 19 % osób, które stosowały dietę bezglutenową, było w stanie znormalizować swoje przeciwciała przeciw tarczycy, nie testując już pozytywnie w kierunku Hashimoto. Badacze podsumowali: "W niektórych przypadkach odstawienie glutenu może samodzielnie odwrócić tę nieprawidłowość." (1)
 
W innym badaniu z udziałem pacjentów z Hashimoto i celiakią, średnia dawka lewotyroksyny potrzebna (przed rozpoczęcim badań klinicznych) do leczenia pacjentów z samym Hashimoto była niższa niż średnia dawka wymagana do leczenia pacjentów z obydwoma chorobami (Hashimoto i celiakia). Co więcej, badanie wykazało, że kiedy pacjenci z Hashimoto i celiakią zastosowali dietę bezglutenową, zmniejszył się u nich nie tylko poziom TSH, ale także zmniejszyło się zapotrzebowanie na lekarstwa (ilość T4 zawierającego lekarstwa potrzebnego do osiągnięcia docelowego poziomu TSH!)

Badanie wykazało, że ich TSH prawdopodobnie obniżyło się z powodu lepszej absorpcji leków tarczycy. Ma to sens, ponieważ nieleczona choroba trzewna może znacząco zaburzyć wchłanianie leku. Spotkałam się również z tym, że niektóre osoby z celiakią i niedoczynnością tarczycy całkowicie odstawily leki od tarczycy po przejściu na dietę bezglutenową w ciągu 3-12 miesięcy. Podejrzewam też, że niektóre osoby, biorące udział w badaniu, miały również powrót do normalnej funkcji tarczycy, co nie zostało zauważone przez naukowców, ponieważ nie obserwowano ich wystarczająco długo. (4)
 
W innym badaniu obejmującym 104 pacjentów z Hashimoto, naukowcy odkryli, że 50 % z nich miało również geny specyficzne dla celiakii, co było jednoznaczne ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na celiakię. (Należy jednak pamiętać, że chociaż osoby te miały odpowiednie geny, geny nie zawsze są naszym przeznaczeniem - wyzwalacz środowiskowy jest wymagany do ekspresji genów celiakii i do ujawnienia się choroby).
 
Testy na celiakię

Ryzyko zachorowania na celiakię wzrasta u osób z rodzinną historią choroby, u osób pochodzenia europejskiego, a także u tych z historią występowania innych chorób autoimmunologicznych.
Istnieje kilka metod diagnozowania celiakii. Obecne testy są jednak dalekie od doskonałych, a badania przesiewowe krwi często są negatywne. Dodatkowo, osoba musi spożywać gluten, aby wynik na celiakię był pozytywny! Oto obecne dostępne badania przesiewowe krwi:

• Test na obecność przeciwciał anty- tTG w klasie IgA -przeciw transglutaminazie tkankowej (tTG-IgA): To badanie krwi jest często stosowane do diagnozowania celiakii. Jeśli stosujesz dietę bezglutenową, często zaleca się prowokację glutenem (która wymaga spożywania dwóch kromek chleba w ciągu 6 do 8 tygodni) przed wykonaniem tego testu, aby umożliwić pojawienie się przeciwciał w krwiobiegu. Niestety, ten test może powodować fałszywe negatywe i fałszywe pozytywne wyniki. (5)

 

• Test IgA na przeciwciała przeciw endomysialne (EMA): Ten test nie jest tak czuły jak test tTG-IgA. Zwykle stosuje się go u osób trudnych do zdiagnozowania, ale około 5-10 procent osób z celiakią nie ma pozytywnego wyniku testu EMA.
• Test na poziom całkowitego IgA w surowicy: Ten test sprawdza pod kątem niedoboru IgA, który jest często związany z celiakią. Niedobór IgA może powodować fałszywe negatywy w testach tTG-IgA lub EMA.
• Test na przeciwciała przeciw deamidowanym peptydom gliadyny w klasie IgA oraz IgG (DGP IgA i IgG): Test ten można wykorzystać do dalszych badań przesiewowych w kierunku celiakii u osób, u których wynik testu jest negatywny, zarówno dla przeciwciał przeciwko tTg, jak i EMA, a także u osób z niedoborem IgA. Należy pamiętać, że osoby z celiakią mogą mieć negatywne wyniki testu, zwłaszcza jeśli stosują dietę bezglutenową.
• Biopsja jelita cienkiego jest uważana za "złoty standard" dla potwierdzenia diagnozy i wykryje więcej przypadków celiakii niż badanie krwi. Jednak ponownie, osoba musi jeść gluten, aby wyniki biopsji były miarodajne.
• Test genetyczny jest testem na celiakię, który wykonuje się bez prowokacji glutenem. Większość osób z celiakią ma geny HLA-DQ2 i HLA-DQ8  i geny te występują u około 30 % populacji. Należy jednak pamiętać, że geny przewidują jedynie skłonność do wystąpienia, ale nie determinują choroby. Można przeprowadzić testy genetyczne za pośrednictwem różnych firm, takich jak na przykład 23 i Me.Jeśli jesteś już na diecie bezglutenowej i czujesz się lepiej, osobiście uważam, że to własna reakcja na gluten jest najlepszym testem do ustalenia, czy powinniśmy unikać glutenu, i byłabym ostrożna w stosowaniu „wyzwań glutenu” tylko po to, aby postawić diagnozę. W szczególności, ten test nie jest zalecany dla kobiet w ciąży, które są na diecie bezglutenowej, ponieważ mogą one przyczynić się do poronienia.

 
Pamiętam przypadek kiedy jedna z moich czytelniczek z wieloma objawami choroby autoimmunologicznej rozpoczęła dietę bezglutenową. Po kilku tygodniach stosowania diety objawy ustąpiły, ale aby zakwalifikować się do specjalistycznych świadczeń zdrowotnych w swoim kraju, musiała podjąć próbę glutenu i skończyło się to krwawieniem jelit!
 
Wrażliwość na gluten nie spowodowana celiakią

Po stwierdzeniu, że mam reakcję typu IgG na gluten, a także na białka mleka: serwatkę i kazeinę, spotkałam się z określeniem jednostki chorobowej znanej jako nadwrażliwość na gluten bez celiakii (NCGS).
U osób tych występuje reakcja podobna jak w celiakii, nie ma dodatniego wyniku na obecność typowych przeciwciał trzewnych IgA ani charakterystycznego uszkodzenia komórek jelitowych, jak to się dzieje w celiakii.
 
Jednak badania wykazały, że istnieje wiele korelacji między chorobą tarczycy a wrażliwością na gluten. Na przykład, badanie przeprowadzone w 2002 roku w European Journal of Endocrinology wykazało, że 43 procent osób z Hashimoto wykazywało aktywną odporność na komórki śluzówki T, co zwykle koreluje z wrażliwością na gluten. (6)
 
Chociaż istnieją badania potwierdzające, stan ten jest uważany za kontrowersyjny przez konwencjonalne środowiska medyczne i konwencjonalne media.
 
Może być wiele powodów, dla których dana osoba może reagować na gluten.
Jednym z nich jest przerost bakterii jelita cienkiego (SIBO). Powoduje on upośledzenie zdolności do rozkładania różnych cząstek pokarmu, w tym fruktanów. W rzeczywistości, ostatnie badania wykazały, że fruktan, cząsteczka żywności, która może znajdować się w pszenicy, jest odpowiedzialna za objawy NCGS, a nie gluten. (7)
 
Nietolerancja histaminy jest również powiązana z NCGS (8), podobnie jak inne typy reakcji na cząstki żywności, w tym wrażliwość na nikiel.
W ostatnim artykule przeglądowym dostępnej literatury naukowej zaproponowano, że wrażliwość na gluten może wystąpić z powodu zaburzeń równowagi w jelitach (dysbiozy).
 
Leccioli i jego koledzy zaproponowali, że podstawową przyczyną nadwrażliwości na gluten może być zmniejszenie liczby bakterii jelitowych Firmicutes i / lub Bifidobacteria, które odpowiedzialne są za wytwarzanie maślanu-przeciwzapalnego krótkołańcuchowego kwasu tłuszczowego. Jest to naprawdę interesująca teoria jako że zaobserwowałam u wielu osób z Hashimoto, (którzy wykonali test GI Effects Gut Test, niskie poziomy maślanu. (9)
 
Osobiście uważam, że NCGS jest wciąż wyłaniającą się koncepcją, która powinna być uważana za pojęcie zbiorcze dla różnych podstawowych przyczyn, z powodu których dana osoba może reagować na żywność zawierającą gluten. Wierzę również, że dopóki nauka nie udzieli jednoznacznej odpowiedzi, powinniśmy zlekceważyć nagłówki, które mówią, że wrażliwość na gluten jest tylko w naszych głowach i słuchajmy własnego ciała, które da nam znać jakie jedzenie nam nie służy!
Moje osobiste i kliniczne doświadczenie pokazało, że wrażliwość na gluten jest jednym z najbardziej znaczących czynników wyzwalających w Hashimoto. Opieram tę opinię na nasileniu objawów zgłaszanych przez tysiące osób z chorobą Hashimoto na diecie zawierającej gluten, a także na poprawie stanu zdrowia, które odczuwają po usunięciu go z diety.
 
Często widzę artykuły i komentarze w Internecie ośmieszające osoby bez celiakii za to, że aby poprawić swoje zrowie stosują dietę bezglutenową. Uważam, że jest to bardzo krótkowzroczny punk widzenia i, szczerze mówiąc, również niebezpieczny.
 
Podczas gdy widziałam ogromne korzyści, u siebie i moich czytelników, wynikające z zastosowania  niekonwencjonalnych metod, badania dotyczące wpływu na zdrowie poprzez eliminowanie antygenów pokarmowych, wciąż pozostają w tyle. Dlatego też postanowiłam storzyć własną „bazę dowodów”!
 
Latem 2015 roku opracowałam ankietę mającą na celu ocenę wpływu różnych interwencji na Hashimoto. Około 2232 osób z Hashimoto przekazało informacje zwrotne dotyczące czynników, które sprawiały, że poczuły się lepiej. Oceniono wiele czynników wyzwalających, zarówno żywność jak i czynniki poza żywnością, ale w tym artykule chciałbym się skupić na glutenie.
.
Przede wszystkim warto zauważyć, że spośród wszystkich, którzy wzięli udział w ankiecie, tylko u 3,5 proc. zdiagnozowano również celiakię. (Jest to zgodne ze zgłoszoną częstością występowania celiakii u osób z Haashimoto), wynoszącą 1-15%).
 
Aż 86 % respondentów, którzy przeszli na dietę bezglutenową, zgłosiło poprawę objawów żołądkowo-jelitowych. Potwierdza to moje wcześniejsze przypuszczenia - NIE musisz mieć celiakii, aby skorzystać z zastosowania diety bezglutenowej!
 
Większość czytelników potwierdziło, że ich reakcje na gluten obejmowały problemy z jelitami, takie jak zaparcia, biegunka, skurcze, wzdęcia, gazy, nudności, pieczenie w przełyku lub odbijanie, refluks, a także objawy mózgowe, takie jak bóle głowy, mgła mózgowa, lęk, depresja, zmęczenie i bezsenność. Większość z tych osób poczuła się lepiej po odstawieniu glutenu.
 
W rzeczywistości, 88 procent osób z Hashimoto, które przeszły na dietę bezglutenową poczuło się lepiej.
U 33 procent respondentów zmniejszyła się ilość przeciwciał przeciw tarczycy. (Jak wspomniano powyżej, przeciwciała przeciw tarczycy są uważane za potencjalny wskaźnik tego, jak agresywny jest atak, im mniejsza liczba przeciwciał tym atak jest mniej agresywny.)
​
Oprócz lepszego samopoczucia i redukcji przeciwciał inne korzyści po zastosowaniu diety bezglutenowej u osób z Hashimoto to: więcej energii (67 %), poprawa nastroju (u 60 % osób) i unormowanie wagi (u 52 % ankietowanych). Jako farmaceuta byłem zaskoczona, że więcej osób zgłosiło poprawę po wprowadzeniu diety bezglutenowej niż w przypadku zastosowania hormonów tarczycy!
 
Opierając się na moim doświadczeniu klinicznym i powyższych wynikach, głęboko wierzę, że dieta bezglutenowa może być bardzo skuteczną interwencją u większości osób z Hashimoto, nawet w przypadku braku celiakii.
 
Przepuszczalność jelit i gluten

Inną ważną kwestią dotyczącą glutenu i chorób autoimmunologicznych jest to, że jak wykazały badania gluten indukuje zwiększoną przepuszczalność jelitową u wszystkich osób, niezależnie od tego, czy chorują one na celiakię, czy nie. (10)
Dlaczego to jest takie ważne?
Dr Fasano i jego zespół odkryli, że aby powstała choroba autoimmunologiczna niezbędne są 3 czynniki:

• predyspozycja genetyczna
• czynnik wyzwalający
• przepuszczalność jelit

Jeśli brakuje jednego z tych czynników, choroba przechodzi w stan remisji.
Chociaż nie możemy zmienić naszych genów (jeszcze), i chociaż nie zawsze mamy władzę nad naszymi wyzwalaczami, zawsze możemy zmniejszyć przepuszczalmość naszych jelit!
Jedną z oczywistych strategii, aby wyleczyć cieknące jelita, jest wyeliminowanie substancji, które indukują ich przepuszczalność.

Uważam, że pomocne jest rozpatrywanie zwiększonej przepuszczalności jelitowej (potocznie zwanej nieszczelnym jelitem), w odpowiedzi na gluten, jako spektrum.
Po jednej stronie spectrum osoby mogą odczuwać chwilowy dyskomfort po zjedzeniu glutenu, np. krótkotrwałe wzdęcia. Po drugiej stronie spektrum znajdą się osoby z celiakią, które bardzo cierpią i nawet niewielkie ilości glutenu mogą powodować znaczne uszkodzenia jelit i utrzymywanie się objawów przez wiele tygodni.
 
Czy to tylko amerykański gluten jest zły?
​
Są ludzie na całym świecie, którzy cierpią na celiakię i nietolerancję glutenu.
Często słyszę, że osoby mieszkające w USA uważają, że mają problemy tylko z "glutenem amerykańskim" a kiedy podróżują do Europy i innych miejsc poza USA – to mogą jeść gluten i nie doświadcają żadnych objawow chorobowych.

Jednak trzeba podkreślić, ze występujące reakcje na gluten są postrzegane jako specyficzne dla lokalnych białek pokarmowych. Podobnie, jak my reagujemy na pszenicę tutaj w USA, ludzie w Europie i gdzie indziej mogą być wrażliwi i reagować na własne lokalne zboże.

Ponadto stwierdzono, że częstość występowania celiakii w dużej próbie populacji europejskiej (Finlandia, Niemcy, Włochy i Wielka Brytania) wynosi około 1%. (11)
Konsultując się z osobami z całego świata, mogę poświadczyć, że większość osób z Hashimoto czuje się lepiej bez glutenu, bez względu na to gdzie mieszkają i nadwrażliwość na gluten nie jest tylko fenomenem amerykańskim!
 
Powód, dla którego osoba, która wyjeżdża do innego kraju toleruje gluten jest taki, że białka w żywności mogą być nieco inne w zależności od tego, gdzie są uprawiane. Dlatego też organizm będzie potrzebował trochę czasu aby na nie zaregować. Okres ten może trwać około dwóch tygodni i w końcu długoterminowe spożywanie zbóż zawierających gluten prowadzi do objawów nietolerancji i to tylko kwestia czasu kiedy nietolerancja się pojawi.

Czy inne produkty - poza glutenem - mogą być wyzwalaczami?

Odpowiedź brzmi tak! Innymi istotnymi wyzwalaczami pokarmowymi w moim badaniu są produkty mleczne (duża wrażliwość u mnie!), jajka, cukier, soja, ziarna (w szczególności kukurydza), rośliny psiankowate (pomidory, ziemniaki, bakłażany i papryka), alkohol, kofeina, orzechy, i nasiona.
 
Oprócz wykluczenia glutenu, inne najbardziej pomocne interwencje dietetyczne obejmowały dietę bezcukrową (87% badanych poczuło się lepiej), dietę bez ziaren lub dietę Paleo (81% osób poczuło się lepiej), dietę bezmleczną (79% poczuło się lepiej) , dietę autoimmunologiczną Paleo (75 %v osób poczuło się lepiej) i dietę o niskim indeksie glikemicznym (76 % ankietowanych poczuło się lepiej).

Więcej na temat najczęściej występujących nietolerancjach pokamowych i diet leczniczych można znaleźć w mojej książce: Hashimoto. Jak w 90 dni pozbyć się objawów i odzyskać zdrowie. Warto również zauważyć, że zastosowanie diety bezglutenowej było bardziej skuteczne i dawało wyższy procent lepszych wyników niż leki od tarczycy. Podczas gdy 43 % osób poczuło się lepiej po zastosowaniu leku Synthroid, a 58,9 % poczuło się lepiej po zastosowaniu leku Armour, to dla porównania aż 88 % uzyskało poprawę stosując dietę bezglutenową.

Jako farmaceuta – jestem orędowniczką prawidłowego stosowania leków i uważam, że leki hormonalne u osób z Hashimoto są jak najbardziej wskazane. Z drugiej jednak strony jako osoba poszukująca najlepszych rozwiązań, zarówno dla siebie jak i moich czytelników chciałabym mocno podkreślić jak ogromne korzyści zdrowotne można uzyskać poprzez wyeliminowanie z diety problematycznych produktów.
 
Jak poczuć się lepiej?

Zastanów się co możesz zrobić dzisiaj, żeby poczuć się lepiej?
Mam nadzieję, że przekonałam cię (lub przynajmniej zachęciłam do własnych poszukiwań i rozszerzenia wiedzy na ten temat.
 
Opierając się na wszystkich badaniach i wynikach ankiety przeprowadzonej wsród 2232 moich czytelników, mocno wierzę, że każda osoba z autoimmunologiczną chorobą tarczycy powinna wyeliminować gluten z diety.

Nawet osoby, które nie chorują na celiakię lub badania nie potwierdziły nadwrażliwości na gluten, muszą pamiętać, że zwiększa on przepuszczalność jelita i jest odpowiedzialny za wiele objawów chorobowych. Powinniśmy to zrobić dla siebie. Waro spróbować! Przecież w każdej chwili możemy wprowadzić gluten z powrotem do diety.
 
Nietolerancja glutenu z obecnością przeciwciał IgG jest jednym z wyzwalaczy Hashimoto

Chociaż w badaniach nad NCGS nie uzyskano rozstrzygających opinii, to uważam, że reakcje nadwrażliwości typu IV (IgG) są powodem, dla którego gluten jest problemem dla wielu osób z Hashimoto. Osoby z Hashimoto często mają wiele nadwrażliwości na pokarmy, a testy mogą pokazywać przeciwciała IgG przeciwko różnym białkom spożywczym. Zatem usunięcie reaktywnych pokarmów wywołujących odpowiedź w klasie przeciwciał IgG może osłabić atak na tarczycę. Reakcje te można testować za pomocą testów laboratoryjnych, a także poprzez dietę eliminacyjną.
 
Testy na nadwrażliwość na pokarmy

Niektórzy uważają, że muszą zobaczyć „na piśmie”, że nie tolerują pokarmów zanim zdecydują się na zmiany. Byłam jedną z nich! Jeśli szukasz dowodu, to testy na nadwrażliwość na pokarmy oparte na badaniach przeciwciał w klasie IgG, mogą być pomocne!
Nietolerancje pokarmowe są bardzo zindywidualizowane, więc możesz być zaskoczony, jak się dowiesz, na które z pokarmów jesteś wrażliwy!
 
Moje badania potwierdzily moje przypuszczenia, że nie toleruję glutenu i nadbiału, ale także miałam reakcję na ananasy i brzoskwinie! Pokarmy te były odpowiedzialne za objawy refluksu.
 
Warto również zauważyć, że nietolerancja glutenu była u mnie na granicy normy (chociaż nietolerancję białka mleka była wyraźna), ale czułam się znacznie lepiej po usunięciu obu pokarmów z mojej diety. Kolejna próba eliminacji glutenu i produktów mlecznych a następnie wprowadzenie ich do diety, potwierdziła moją wrażliwość na oba.
 
Jednak nie wszystkie testy IgG są tworzone jednakowo - nie ma zdefiniowanych standardów w branży testowania żywności (IgG), a niektóre testy, z którymi się spotkałam są bardzo niedokładne. Mogą pojawiać się fałszywie negatywne wyniki (co oznacza, że ​​nadal będziesz jeść pokarmy, które wywołują stan zapalny w twoim ciele) i wyniki fałszywie pozytywne (co oznacza, że wyeliminujesz niewłaściwe pokarmy i ​​poczujesz się przytłoczony ilością pokarmów, które musisz wyeliminować z diety)! Test, który uważam za bardzo dokładny dla mnie i moich klientów, to test nadwrażliwości na żywność Alletess Lab. Jeśli w tym teście pojawi się pozytywna informacja, wiem, że jest to pokarm reaktywny dla tej osoby.

Alletess Lab działa głównie dzięki lekarzom medycyny integracyjnej i funkcjonalnej, więc jeśli pracujesz z takim lekarzem, możesz poprosić go o zamówienie testu. W Alletess Lab możesz też zamówić samodzielnie test. Zestaw testowy zawiera niewielki papier do zbierania plamek krwi i można go wysłać do dowolnego miejsca na świecie! Wyniki są również oczywiste, więc nie potrzebujesz wysoko wykwalifikowanego pracownika służby zdrowia, aby je zinterpretować. Albo reagujesz na jedzenie, albo nie!
 
MyMedLab oferuje dwie opcje (dla najczęściej spożywanych pokarmów - w tym glutenu):
184 Food Panel
96 Food Panel
 
96 panel bada 96 produktów i jest wystarcający do zidentyfikowania najczęstszych alergii pokarmowych. Rekomenduję powtarzanie tych testów co roku w celu uzyskania najlepszych rezultatów, ponieważ reakcje na żywność mogą się zmieniać.
Użyłam tego testu dla setek osób z Hashimoto i u większości została potwierdzona nietolerancja glutenu z obecnością przeciwciał IgG. Mam nadzieję, że wyniki zostaną opublikowane jak uda się mojemu zespołowi je opracować!
 
Dlaczego dieta eliminacyjna jest najlepszym testem na nietolerancję glutenu?

Jeśli nie stać Ciebie na testy na nietolerancję, mam dla ciebie dobrą wiadomość. Istnieje test, który można wykonać samemu, i który jest całkowicie bezpłatny, ale wymaga twojego zaangażowania. Dieta eliminacyjna jest nadal uważana za „złoty standard” testów w wykrywaniu nadwrażliwości na żywność. Twoje ciało zawsze da ci znać, które pokarmy ci nie służą, ale tylko wtedy, gdy będziesz bardzo uważnie słuchać.
 
Dlaczego wrażliwość na żywność jest tak trudna do zidentyfikowania? Jednym z powodów jest to, że ciągle jemy żywność, na którą nasze ciało jest nadwrażliwe. Dla mnie kiedy codziennie jadałam nabiał i chleb, nigdy nie połączyłam tych produktów z długą listą symptomów. Kiedy codziennie spożywasz konkretny pokarm, trudno jest połączyć je z objawami, które masz.
 
Kontynuując konsumpcję żywności, na którą jesteś nadwrażliwy, twoje ciało przestaje być zdolne do obrony przed nietolerowanymi pokarmami. Reakcje stają się mniej specyficzne i bardziej chroniczne i dodatkowo lista nietolerancji pokarmowych będzie się rozszerzać.
 
Dlatego dieta eliminacyjna bardzo pomaga. Jeśli pokarm nietolerowany zostanie wyeliminowamy na kilka tygodni, powinieneś poczuć się lepiej, ustąpią wzdęcia, refluks i inne objawy związane z przewodem pokarmowym. A kiedy ponownie zostaniesz wystawiony na działanie tego pożywienia, twoje ciało będzie w stanie wytworzyć silniejszą, bardziej specyficzną reakcję, która pozwoli rozpoznać produkty, które ci nie służą. Jeśli gluten jest jedyną przyczyną twoich objawów, najprawdopodobniej zobaczysz spadek przeciwciał przeciwtarczycowych, a funkcja tarczycy może nawet powrócić do normy w ciągu 3-12 miesięcy. Jeśli poprawa nie nastąpi należy kontynuować poszukiwania.
 
Oprócz nadwrażliwości na pokarmy, musisz wziąć pod uwagę infekcje, toksyny środowiskowe, a nawet to jak radzisz sobie ze stresem - ale wyeliminowanie reaktywnych pokarmów prawie zawsze pomaga.
Po znalezieniu wyzwalaczy pokarmowych będziesz nadal potrzebował pomocy w leczeniu układu pokarmowego poprzez wprowadzenie diety uzdrawiającej i bogatej w składniki odżywcze. Domowy bulion kostny pomógł dla 70 procent osób, zielone koktajle pomogły dla 69 % ankietowanych, a fermentowane pokarmy pomogły dla 57 % osób.
 
Konieczne może być również wyeliminowanie toksyn ze środowiska i wspieranie procesów detoksykacji organizmu. Wszystko to jest częścią mojego 2-tygodniowego protokołu wsparcia wątroby, który można znaleźć w mojej książce. Książka obejmuje również wiele innych ważnych protokołów, takich jak przywrócenie równowagi jelit, wspomaganie nadnerczy, wyeliminowanie infekcji, radzenie sobie ze stresem stresem i wiele innych.

​Aż do 20 procent osób z celiakią i Hashimoto, które przeszły na dietę bezglutenową uzyska remisję w ciągu roku przebywania na dieie, a niektórzy osiągną to w ciągu zaledwie trzech miesięcy. Co więcej, do 90 procent może wyeliminować liczne, często dożywotnie objawy!

Oto kilka komentarzy od moich czytelników:
"Dieta bezglutenowa pomogła mi zredukować przeciwciała prawie do normalnego zakresu."

"Przejście na dietę bezglutenową bardzo mi pomogło. W ciągu ośmiu miesięcy poczułam różnicę, a teraz po dwóch latach większość moich symptomów odeszła. Nic nie mamy do stracenia kiedy wyeliminujemy gluten. "
"Odkąd przeszłam na dietę bezglutenową, moje włosy zaczęły odrastać, wzdęcia i biegunka zniknęły, i nie mam już więcej refluksu."
 
"Po przejściu na dietę bezglutenową moje włosy zaczęły rosnąć, po tym jak straciłam wszystkie włosy - nawet brwi i rzęsy".

"Dieta bezglutenowa i bez soi przez 3 miesiące spowodowała, że byłam w stanie obniżyć dawkę leków, i [mój] ból brzucha, naprzemienne biegunka i zaparcie, niepokój i bóle ciała, wszystko zniknęło !!"
"Dieta bezglutenowa spowodowała, że moje przeciwciała powróciły do normy. Jestem bardzo wdzięczna!"
 
Czy dieta bezglutenowa jest szkodliwa?

Wiele osób martwi się, że po wyeliminowaniu zbóż zawierających gluten wystąpi u nich niedobór niezbędnych składników odżywczych. Na szczęście w wielu przypadkach osoby te efektywniej wchłaniają składniki odżywcze z jedzenia, po usunięciu glutenu z diety! W rzeczywistości spotkałam się z wieloma przypadkami ustąpienia problemu niedoboru żelaza / ferrytyny u osób na diecie bezglutenowej. Istnieją pewne udokumentowane braki, które mogą wystąpić u osób na diecie bezglutenowej, ale dobrą wiadomością jest to, że niedobory te można uzupełnić.
Jednym z najczęstszych składników odżywczych zubożonych u osób stosujących dietę bezglutenową jest selen, który również jest częstym niedoborem w Hashimoto! Aby temu przeciwdziałać, polecam suplementację selenem.
 
Diety bez ziarna mogą również powodować niedobór tiaminy (witaminy B1).
Inne niedobory witamin, które mogą wystąpić na diecie bezglutenowej, obejmują witaminę A, B2, B3, B5, B6, B7, B9, B12, witaminę D, wapń, miedź, żelazo, magnez, fosfor i cynk. Jeśli stosujesz dietę Paleo, możesz mieć niedobór witaminy B7 i chromu. Ponownie, testowanie niedoborów składników odżywczych i zwiększenie poziomu składników odżywczych dzięki suplementom pomoże utrzymać optymalny poziom witamin!
 
Dieta bez glutenu!

Wiem, że rezygnacja z glutenu może zabrzmieć zniechęcająco! Będzie wymagać dodatkowej pracy i poświęceń, ale warto spróbować! Masz tylko swoje objawy do stracenia i przecież możesz wrócić do poprzedniej diety, jeśli dieta bezglutenowa nie pomoże! Rekomenduję aby wyeliminować gluten conajmniej na miesiąc, choć wiele osób widzi poprawę już po tygodniu, a nawet po kilku dniach!) 
Wyeliminowanie glutenu z diety to naprawdę jedna z najlepszych rzeczy, które możesz wypróbować, gdy masz chorobę tarczycy, taką jak Hashimoto, niedoczynność tarczycy lub choroba Gravesa-Basedowa.

Czy dieta bezglutenowa jest na zawsze?

Powiedziałbym ogólnie, że większość osób powinna pozostać na diecie bezglutenowej przez dłuższy czas. Znam również przypadki osób, które były w stanie ponownie wprowadzić gluten do diety i nie mają żadnych niepożądanych reakcji. Są też tacy, którzy twierdzą, że nie reagują na gluten, ale mają oczywiste objawy związane z jego nietolerancją, takie jak ból stawów, lęk i zaostrzenia Hashimoto; i zaprzeczają, że powodem tego może być gluten.
 
Jeśli nadwrażliwość na gluten jest rzeczywiście spowodowana brakiem równowagi bakterii produkujących maślan, teoretycznie, uzupełnienie pożytecznych bakterii może pomóc. Niektóre osoby nie zgłaszały już reakcji na gluten po przyjęciu probiotyku Megaspore.
 
Nadal studiuję zjawisko zmniejszania reakcji glutenu i poprawy trawienia i mam nadzieję, że uda mi się dojść do sedna.

Co zrobić jeśli przypadkowo zostaliście wyeksponowani na gluten?

Ile razy byliście w restauracji, w której powinno się bezpiecznie jeść, tylko po to, żeby się przekonać, że podano wam pokarm, którego nie tolerujecie. W zależności od osoby, efekty mogą trwać od kilku godzin do kilku tygodni. Suplementem, który okazał się pomocny w takich sytuacjach jest Gluten / Dairy Digest. Preparat ten zawiera enzymy pomagające w rozbijaniu glutenu i białek mlecznych i może pomóc w zmniejszeniu reakcji na nie. Enzymy te mogą być bardzo pomocne dla osób z nadwrażliwością na gluten i nabiał, które martwią się o zanieczyszczenia krzyżowe lub gdy przypadkowo spożyły coś, czego nie powinny.
 
Inne enzymy trawienne mogą również zapewnić pewną ochronę, pomagając w rozkładaniu trudnych do trawienia białek, takich jak gluten. Betaina HCl i pepsyna są naturalnie występującymi składnikami soków żołądkowych, które wspomagają trawienie poprzez rozbijanie wiązań białkowych w naszym pożywieniu, dzięki czemu ich składniki odżywcze są łatwiej wchłaniane przez nasze jelita. Mogą nam również pomóc w rozkładaniu cząstek glutenu. ciebie.
Niestety, enzymy działają tylko wtedy, gdy bierzesz je jednocześnie z nietolerowanymi pokarmami i chociaż mogą zminimalizować reakcje na gluten i produkty mleczne, to całkowicie ich nie wyeliminują. Nie polecam więc spożywania funta sera lub bochenka chleba tylko dlatego, że taki suplement jest dostępny.
 
Po ekspozycji na gluten zastosuj:

• Cytrynian magnezu - magnez jest czymś, co polecam przyjmować codziennie dla większości osób z Hashimoto, ponieważ uzyskanie odpowiedniego poziomu magnezu ze standardowej diety może być trudne, a objawy niedoboru są często mylone z innymi chorobami. Zażywanie dodatkowego magnezu w razie przypadkowego kontaktu z pokarmami, na które jesteś wrażliwy, zapewni prawidłową perystaltykę  jelit i wspomoże zdrowy proces detoksykacji.
• Physicians Elemental Diet Po spożyciu pokarmów, na które jesteście nadwrażliwi, jednym z bardzo ważnych kroków w procesie zdrowienia jest zapewnienie czasu na odpoczynek układu trawiennego. Najlepszym sposobem byłoby niespożywanie stałych pokarmów przez jakiś okres. Najtrudniejsze jest to, że jeśli nie spożywacie wystarczającej ilości jedzenia, możecie być zmęczeni i wyczerpani. Jednym ze sposobów, aby temu zapobiec, jest zastosowanie specjalnej formuły, w celu dostarczenia organizmowi potrzebnych składników odżywczych i umożliwi  naprawę jelit.
• Woda z cytryny - picie wody z cytryną na czczo z rana i przez cały dzień pomoże zwiększyć wydzielanie kwasu żołądkowego, a także wspomoże szlaki detoksykacji wątroby i przyśpieszy usuwanie toksyn.
• Bulion z kości - Podczas gdy ekspozycja na gluten i produkty mleczne może prowadzić do nieszczelnego jelita, bulion kostny może pomóc złagodzić objawy ze strony jelit i wyleczyć uszkodzenia. Żelatyna w bulionie kostnym pomaga uszczelnić połączenia w jelitach, dzięki czemu nie są już przepuszczalne. W ten sposób cząsteczki glutenu i nabiał, a także inne cząstki jedzenia i toksyny, na które możesz być wrażliwy, nie mogą już przenikać przez ścianę jelita. (Oprócz poprawy stanu jelit, bulion kostny ma wiele innych zalet: zwiększa odporność, łagodzi bóle stawów, zwiększa poziom energii, poprawia trawienie i nadaje młodzieńczy wygląd.
• Kąpiel solankowa Epsom- Gorąca kąpiel z solą Epsom jest nie tylko wspaniałym sposobem na relaks i odprężenie, jest także doskonałym źródłem magnezu. Magnez pobudzi jelito i pomoże organizmowi wyeliminować toksyny. Wszystko, czego potrzebujesz, to 1 szklanka soli Epsom w kąpieli z gorącą wodą.
• Węgiel aktywowany-  to niesamowity suplement, który wiąże toksyny i może zminimalizować reakcje pokarmowe. Zalecam przyjmowanie 1-3 kapsułek przed snem, conajmniej 4 godziny przed spożyciem innych leków lub suplementów (aby uniknąć pogorszenia ich wchłaniania). Dodatkowo, zalecam suplementację magnezem, podczas przyjmowania aktywowanego węgla, ponieważ może to powodować zaparcia i ważne jest, aby toksyny zostały wydalone z organizmu.

Po więcej informacji odwiedzaj Tarczyca Hashimoto



Referencje
, Volta U, Ciacci C et al. Prevalence of thyroid disorders in untreated adult celiac disease patients and effect of gluten withdrawal: an Italian multicenter study. The American Journal of Gastroenterology. 2001;96(3):751-757. doi:10.1111/j.1572-0241.2001.03617.x.
Lerner A, Jeremias P, Matthias T. Gut-thyroid axis and celiac disease. Endocrine Connections. 2017;6(4):R52-R58. doi:10.1530/EC-17-0021.
Vojdani A, Tarash I. Cross-Reaction between Gliadin and Different Food and Tissue Antigens. Food and Nutrition Sciences. 2013;4(1):20-32. doi:10.4236/fns.2013.41005.
Virili C et al. Atypical celiac disease as cause of increased need for thyroxine: a systematic study. The Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism. 2012;97(3):E419-E422. doi:10.1210/jc.2011-1851.
Celiac Disease Foundation. Screening. Celiac Disease Foundation. https://celiac.org/celiac-disease/understanding-celiac-disease-2/diagnosing-celiac-disease/screening/#O8ai1iT6IsODzqfu.99. Accessed December 28, 2017.
Valentino R, Savastano S, Maglio M et al. Markers of potential coeliac disease in patients with Hashimoto’s thyroiditis. European Journal of Endocrinology. 2002;146(4):479-483. doi:10.1530/eje.0.1460479.
Skodje G, Sarna V, Minelle I, et al. Fructan, Rather Than Gluten, Induces Symptoms in Patients With Self-reported Non-celiac Gluten Sensitivity. Gastroenterology. 2017;S0016-5085(17):36302-36303. doi:10.1053/j.gastro.2017.10.040.
Schnedi W, Lackner S, Enko D, Schenk M, Mangge H, Holasek S. Non-celiac gluten sensitivity: people without celiac disease avoiding gluten-is it due to histamine intolerance? Inflammation Research. 2017. doi:10.1007/s00011-017-1117-4.
Leccioli V, Oliveri M, Romeo M, Berretta M, Rossi P. A New Proposal for the Pathogenic Mechanism of Non-Coeliac/Non-Allergic Gluten/Wheat Sensitivity: Piecing Together the Puzzle of Recent Scientific Evidence. Nutrients. 2017;9(11):1203. doi:10.3390/nu9111203.
Hollon J, Puppa EL, Greenwald B, et al. Effect of Gliadin on Permeability of Intestinal Biopsy Explants from Celiac Disease Patients and Patients with Non-Celiac Gluten Sensitivity. Nutrients. 2015;7(3):1565–1576. doi:10.3390/nu7031565.
Mustalahti K, Catassi C, Reunanen A, et al. The prevalence of celiac disease in Europe: results of a centralized, international mass screening project. Ann Med. 2010;42(8):587-95. doi: 10.3109/07853890.2010.505931.
 
 
 
 
 

---